Reintje de vos, zoals hij wel eens wordt genoemd, is een van onze grootste roofdieren. Qua schofthoogte nauwelijks groter dan een flinke Jack russel. Toch spreekt dit mooie dier al eeuwen tot de verbeelding. Soms gehaat en soms geliefd maar fotogeniek is de prachtige vos met zijn dikke rode vacht zeker. Ontdek meer over de vos en hoe je hem mooi kunt fotograferen, 55 tips en goede locaties in Nederland 🙂
Voor je verder leest raad ik je trouwens aan om Gratis het boek De 10 Bouwstenen van Betere Natuurfotografie te downloaden >>(klik op de gele tekst).
Ontdek de 10 onmisbare stappen voor krachtige & creatieve fotografie, mijn allerbeste aankoopadvies over de Creatieve Lens (betaalbaar en 100% onafhankelijk), voorkom een miskoop door aankoopadviezen, 50+ inspirerende foto’s met uitleg erbij.
Foto door Esther Bax tijdens een van mijn Workshops
1. Leefgebied
Omdat hij zich uitstekend aan kan passen komt de vos in veel verschillende leefgebieden voor. Denk onder andere aan bos, heide, duinen, polders en landbouwgebieden.
2) De vos trekt echter ook steeds meer naar stedelijk gebied. Denk aan parken. Ook in woonwijken is het een veel geziene gast en dan vooral ’s nachts. Of zelfs midden in de stad. Zo worden er af en toe zelfs vossen midden in de Jordaan gezien. In de stad leven ze vooral van afval.
3) Vossen hebben over hun leefgebied verspreid meerdere vaste plekken waar ze zich (overdag) schuil houden. Vooral in natuurlijke begroeiing zoals ruig graslans, bos en struweel. In de stad zoeken ze vaak naar een verlaten bouwplaats of gebouw of bijvoorbeeld grote buizen.
4) Bijna overal in Nederland leven vossen, behalve op de Waddeneilanden. Meest populair zijn Flevoland, de Veluwe en Utrechtse heuvelrug. Maar tegenwoordig worden er ook steeds meer vossen in de kustgebieden en in de duinen gezien.
Foto door Bram van Boven tijdens een van mijn Workshops
5. Sporen
Of er vossen in de buurt zijn kun je zien aan de sporen. Bijvoorbeeld de poep. Vossenpoep ziet er heel anders uit dan hondenpoep. Ze lopen aan een kant spits toe. Je kunt ze vinden op hogere plekjes zoals een boomstronk. Ook langs de paadjes die ze maken, de zogenaamde wissels.
6) Afhankelijk van het voedsel wat de vos heeft gegeten kan de ontlasting veel haren bevatten en daardoor wit uitslaan. Er kunnen ook resten van bessen, botjes en veren in te vinden zijn. De kleur kan variëren.
7) Raak een vossendrol nooit aan. In de ontlasting kan de vossenlintworm zitten. Mensen kunnen hier erg ziek van worden. Gewoon links laten liggen dus.
8) Kijk ook eens op de grond of je pootafdrukken kunt zien. De pootafdruk van een vos is anders dan die van een hond. De afdruk van een vos loopt spits toe en de afdruk van een hond is breder. De achterste tenen raken bij een hond bijna de voorste terwijl ze bij een vos verder uit elkaar staan.
9) Vossen graven holen. Dit wordt ook wel een burcht genoemd. Meestal bestaat de burcht uit meerdere gangen. Vaak worden er oude konijnenholen uitgegraven. De holen zijn te vinden in duingebieden, aan de rand van het bos of bij een boomstronk. Het hol bevindt zich meestal in een (kleine) heuvel.
Het hol van een vos noemen we een burcht
10) De ingang van een vossenhol is ovaal. De ingang is hoger dan breed. Bij een das is dit andersom. De ingang van het vossenhol heeft een diameter van ongeveer 25 á 30 centimeter.
11) Je kunt een bewoond vossenhol herkennen aan de aarde of zand die vastgelopen is voor de ingang. De ingangen zijn glad en er zijn geen spinnenwebjes of takjes te zien. Soms zijn er sporen te zien in het zand voor de ingang.
12) Vossen gebruiken hun holen voornamelijk om jongen te krijgen en groot te brengen. Soms ook als het slecht weer is of bij gevaar. Als er jongen zijn dan liggen er prooiresten verspreid in de buurt van het hol.
13) Vossen zijn geen nette dieren. Daar komt de naam “sloddervos” vandaan. Ze houden de omgeving van het hol nauwelijks schoon. Er hangt een zurige roofdierengeur in de buurt van het hol. Het komt wel eens voor dat de vos de burcht deelt met dassen.
14. Gedrag
Vossen leven in kleine familiegroepen. Meestal een dominant vrouwtje en dominant mannetje en nog een paar vrouwtjes. Soms dochters uit vorige nesten. Vaak krijgen alleen het dominante mannetje en vrouwtje jongen. De andere dieren helpen soms met het grootbrengen van de jongen.
15) Van oorsprong zijn vossen dieren die overdag jagen. Doordat er zo veel gejaagd is op vossen door de mens zijn ze steeds meer nachtactief geworden. Nu jagen vossen voornamelijk in de schemer of ’s nachts. Maar op sommige plekken zijn vossen nog steeds overdag actief. Hier kom ik later op terug.
Vossen jagen voornamelijk in de schemering of ’s nachts
16) Let op leuke momenten om het gedrag van de vos te fotograferen. Het is bijvoorbeeld een mooi beeld als je een vos fotografeert die nét tussen de begroeiing doorkijkt. De vos kan zich verstoppen of kan op jacht zijn.
17) Als er een prooi ligt en er zijn twee of meerdere vossen aanwezig dan kun je er zeker van zijn dat je mooi gedrag kan zien en fotograferen. Denk aan vechten, onderdanigheid, dominantie en bedelen. Zorg voor een snelle sluitertijd om de actie te bevriezen. Of kies juist voor een langere sluitertijd om de beweging in de foto te laten zien.
Foto door cursist Claudia Schröder
18. Voortplanting
Vanaf december tot februari is de paartijd van de vos. Dit wordt ook wel de ranstijd genoemd. De piek van de ranstijd valt in januari. Tijdens deze periode volgt het mannetje (rekel) het vrouwtje (moertje) wekenlang.
19) Tijdens de ranstijd zijn vossen het best te vinden en te zien. Omdat ze ook gedurende de dag erg actief zijn en omdat ze veel geluid maken. Dit zijn meestal korte en schelle blafjes. Als je een paartje vossen tegenkomt is het de moeite waard om ze te volgen. Misschien kun je wel een paring fotograferen. Blijf uiteraard op gepaste afstand om het koppel niet te veel te storen.
20) Dit is ook de tijd dat ze op hun mooist zijn. Nu hebben ze de prachtige dikke rode wintervacht waar de vos bekend om staat. Als je geluk hebt ligt er sneeuw en springt de diepe rode kleur nog meer uit je foto. De perfecte tijd om ze te fotograferen dus!
21. Jonge vossen
Vanaf half maart tot eind april worden er jonge vosjes geboren. Hoe groot de worp is heeft voor een groot deel te maken met het voedselaanbod. Vossen krijgen meestal tussen de 3 en 9 jongen per worp. De eerste weken blijven de jongen in het hol. Het vrouwtje blijft bij ze en het mannetje levert eten (prooien) aan.
22) Na ongeveer 14 dagen gaan de oogjes open. Vanaf de tweede week van april tot en met eind mei/ begin juni zijn de jonge vossen buiten te zien. Ze blijven dan nog wel dicht in de buurt van het hol. In het begin zijn ze erg voorzichtig maar ze gaan steeds meer de omgeving verkennen.
23) Het is een geweldig gezicht om de jonge vossen buiten hun hol te zien spelen. Dit zijn prachtige fotomomenten waarin je de interactie tussen de welpjes onderling kunt fotograferen. Niet alleen interessant maar ook nog eens erg schattig. Ze buitelen over elkaar heen en oefenen zo op een speelse manier voor als ze later zelf gaan jagen.
24) Het beste is om je verdekt op te stellen in de omgeving van het hol. Kom niet te dicht bij. Het zal een tijdje duren voordat de jongen zich laten zien, maar dat is het wachten waard.
Zorg dat je uit de wind zit of tegen de wind in. Zo kunnen ze je niet ruiken. Het is slim om je te camoufleren, denk aan een net of doek (of kleding).
Genietend van de zon…
25. Voedsel
Vossen hebben de naam sluw te zijn, maar in feite zijn het gewoon opportunisten. Dat betekent dat ze alles wat eetbaar is zullen benutten. Dus ook voedselresten die door mensen zijn achtergelaten. Vossen zijn alles behalve kieskeurig
26) Als roofdier eet de vos voornamelijk knaagdieren, konijnen en vogels. Verder staan insecten, regenwormen, eieren, bessen en paddenstoelen op het menu.
27) Soms doden vossen meer dieren dan nodig is als de kans zich voordoet. Dit gebeur vooral als er in korte tijd veel voedsel te vangen is. Resten worden in de omgeving verstopt om later weer op te eten. Door geur en herinnering kunnen ze bijna alles gemakkelijk weer terug vinden.
28) Vossen jagen solitair, dus alleen. Ook aas wordt vaak gegeten. Het loont soms om bij het kadaver van een groot dier te posten. Er komen meestal wel een of meerdere vossen op af. Dit is een goed moment om ook de interactie tussen de vossen onderling of met andere dieren, zoals kraaien, te fotograferen.
29. Jagen
Als je in de winter als er sneeuw ligt een vos ziet dan is het de moeite waard om deze te volgen en een tijd te observeren. Hou je camera klaar. Als er sneeuw ligt jagen vossen vooral op gehoor. Ze horen muizen of andere kleine dieren onder de sneeuw.
30) Als ze stoppen en met hun kop en grote oren draaien dan hebben ze iets gehoord. Hou je camera klaar want de vos heeft een geweldige manier om zijn prooi te vangen. Met een grote sprong duikt hij met zijn kop naar voren in de sneeuw.
31) Dit is een spectaculair gezicht en een geweldig fotomoment. De vos verdwijnt soms wel voor de helft in de sneeuw. Pas als hij weer boven komt kun je zien of het raak was of niet.
32) Soms kun je, bijvoorbeeld vanuit een kijkhut, een vos zien jagen op vogels zoals ganzen. Hou je camera klaar. Soms kun je aan het gedrag van andere dieren zien dat er een vos in de buurt is. Maar de vos kan ook plotseling opduiken in beeld. Zorg voor een snelle sluitertijd om de actie te fotograferen.
33. Vossen spotten en benaderen
Als je een vos overdag ziet dan zijn ze meestal wel gewend aan mensen en zullen ze zich niet snel bedreigd voelen. Natuurlijk wil je hem evengoed voorzichtig benaderen om de vos niet weg te jagen.
34) Ga niet achter een vos aan jagen. Blijft het liefst uit de wind of tegen de wind in. Zo kan een vos je niet ruiken. Zoek eventueel een beschutte plek in de omgeving en wacht af. Veel kans maak je door bij een vossenhol te posten in de tijd dat er jongen zijn.
35. Scherpstellen & meer
Zoals bij alle dieren, en ook bij mensen trouwens, stel je over het algemeen scherp op de ogen. Je wilt de blik vangen voor een sprekende foto. Zo ook bij onze vos.
36) Speel met je diafragma. Als je een portret maakt is het vaak mooi om een groot diafragma te fotograferen. Zo komt de vos mooi los van de achtergrond en vermijd je de meeste storende elementen.
37) Als de vos echter een prooi heeft of als er twee of meerdere vossen zijn dan kun je het beste je diafragma aanpassen naar een wat kleiner diafragma zodat er meer scherp wordt in je foto. Zo verklein je de kans dat een tweede vos erg onscherp is in de foto.
38) Is de vos in beweging dan wil je het liefst een korte sluitertijd voor een scherpe foto. Blijf continu scherpstellen en maak meerdere opnames. Zo heb je de grootste kans om de actie mooi in beeld te brengen.
39. Standpunt
Zoals bij alle dieren krijg je vaak de meest intieme foto’s als je de vos op ooghoogte fotografeert. Ga bij voorkeur dus op je knieën zitten of je kunt zelfs op de grond gaan liggen. Extra voordeel is dat de achtergrond mooi onscherp wordt waardoor de vos los komt van de achtergrond. Neem een tasje of vuilniszak mee om op te liggen.
40) Probeer ook eens creatief te zijn. Soms gaat een vos op een heuveltje staan. Dan kan het ook mooi zijn om schuin van onderen te fotograferen. Kijk naar de omgeving en pas je standpunt aan om een ander beeld te krijgen.
41) Als vossen dichtbij komen lijkt het aantrekkelijk om alleen portretten te maken. Maar probeer juist ook iets van de omgeving te laten zien. Let wel op dat de foto’s natuurlijk blijven en dat er dus geen stenen pad of andere fotografen op de achtergrond te zien zijn. Soms is het mooi om de vos in een groots gebied te laten zien. Gebruik hiervoor een weidse lens groothoeklens.
Leefgebied
Hoe dicht je bij een vos kan komen ligt helemaal aan het gebied waar je naartoe gaat of wat je tactiek is. Normaal gesproken houden vossen redelijk afstand van de mens. Als je in de buurt van een hol jongen wilt fotograferen ben je zelf juist degene die afstand houdt om verstoring te voorkomen. Op deze momenten gebruik je een telelens van minimaal 300 mm
43) Als je dichterbij kunt komen heb je genoeg aan een kleine zoomlens. Neem ook zeker een groothoeklens mee om de vos in zijn omgeving te fotograferen. Zo kun je afwisselen tussen portretten en overzichtsfoto’s.
Een van mijn 1e vossenportretten. De vos stond voor het water waardoor ik de achtergrond zo vaag kreeg
44. Omgang met vossen
Op sommige plekken zijn vossen zo gewend aan mensen en zo “tam” dat ze naar je toe zullen komen. Ze zijn van nature nieuwsgierig. Als een vos heel dichtbij komt kun je het beste zelf gaan staan. Er is een kans dat de vos even komt snuffelen aan je been of schoen.
45) Je kunt zachtjes praten tegen de vos om hem te laten wennen aan je aanwezigheid. Maar kom vooral nooit in de verleiding om een vos aan te raken of te “aaien”! Het zijn en blijven wilde dieren. Loop nooit direct op de vos af.
46) Let op het gedrag. Als een vos zich schuchter gedraagt of je ziet dat hij weg wilt lopen laat hem dan met rust. Probeer het later op de dag nog een keer of kom op een ander moment terug als de vos weer tot rust is gekomen.
47) Je wilt het liefst zo natuurlijk mogelijke foto’s maken. Ga niet zelf poseren met een vos en laat dat al helemaal niet doen door (kleine) kinderen. Het is onnatuurlijk, ongewenst en onnodig.
48) Het is fijn als een vos gewend is aan mensen om hem heen omdat je zo van relatief dichtbij het gedrag kan zien en kunt fotograferen. Negeer de vos zo veel mogelijk zodat hij ook de kans krijgt om zijn natuurlijke gedrag te laten zien.
49. Voeren
Vossen zijn opportunisten. Ze laten de kans om voedsel te bemachtigen niet aan zich voorbij gaan. Het is dus niet zo gek dat ze dankbaar gebruik maken van het voedsel dat een mens ze aanbiedt. Maar hoe aantrekkelijk het ook lijkt om een bedelende vos iets te geven, doe het vooral niet!
50) Het voeren van vossen is slecht om meerdere redenen. Een vos kan zo geobsedeerd raken door mensen omdat die wel eens voedsel zouden kunnen hebben dat hun natuurlijke leefwijze totaal verstoord wordt. Ze doen geen moeite meer om zelf te jagen.
51) Vossen kunnen de gevaarlijke vossenlintworm bij zich dragen en daarom is ieder contact af te raden. Het zijn en blijven wilde dieren met scherpe tanden en nagels. Het is niet ondenkbaar dat hij deze zou gebruiken. Ze worden steeds opdringeriger met bedelen en kunnen op den duur agressief worden. En gevolg daar van is dat de prachtige vos afgeschoten moet worden.
52) Voer de vos dus nooit! Het is vooral voor de vos erg slecht. Daarnaast kun je ook nog een boete riskeren als het gezien wordt door de boswachter. Dan kun je het beste wat meer moeite doen voor een foto. Dat zorgt ook voor veel meer spanning en uitdaging. En als bonus krijg je veel mooiere en natuurlijkere foto’s.
Goede plekken voor vossen in Nederland
Ik vertelde al eerder dat vossen meestal in de schemer of in de nacht actief zijn. Moet je dan met lampen of cameravallen gaan werken? Nee dat is niet nodig. Er zijn in Nederland namelijk meerdere plekken waar vossen meer gewend zijn aan mensen en zich dus ook overdag laten zien. Hieronder licht ik een paar plekken toe:
53) Amsterdamse Waterleidingduinen
De AWD oftewel Amsterdamse waterleidingduinen is een van de meest populaire plekken om overdag vossen te fotograferen. De achterliggende reden is alleen niet zo een fijne, namelijk dat veel mensen de vossen hier gevoerd hebben en het soms nog wel eens gebeurt. Dit is zeker niet de manier en ik keur het zeker af.
Feit is wel dat de vossen hier erg gewend zijn aan mensen en zich uitgebreid laten fotograferen. Het is de omgekeerde wereld want hier komen ze juist op mensen af. Je hoeft dus niet ver voor het ochtendgloren en in volledige camouflage op stap. Ze zijn de hele dag goed te zien.
Door de hele AWD zitten vossen. Maar de meeste kans maak je op de Duizendmeterweg. Je kunt het beste van tevoren een route uitstippelen of bij het bezoekerscentrum (ingang Oase) een goede kaart van het gebied kopen.
Je hoeft niet echt te zoeken naar het juiste plekje want meestal zijn er al veel fotografen op de been als je in de buurt komt van het vossengebied. Vooral in het weekend kan het ontzettend druk zijn. Wil je wat meer rust om natuurlijkere foto’s te maken dan kun je het beste op een doordeweekse dag gaan.
Hou gepaste afstand en ga vooral niet achter vossen aanjagen. Ga rustig zitten en heb geduld. Ze komen vanzelf naar je toe uit nieuwsgierigheid. Neem rustig de tijd.
54) Oostvaardersplassen:
In en om de Oostvaarderplassen leven veel vossen. Meer dan 40. Ze zijn hier erg succesvol omdat er meer dan genoeg voedsel te vinden is. Zo liggen er nog wel eens kadavers van grote grazers. De vossen maken dankbaar gebruik van dit aas wat ze zomaar wordt aangeboden.
Het is niet gek dat er rond zo een kadaver meerdere vossen te vinden zijn. Verder zijn er veel vogels, kleine knaagdieren en insecten in het gebied. Ook plekken om holen te graven zijn er voldoende. Een ideaal gebied dus.
Je maakt de meeste kans om vossen te zien vanaf een van de vele uitkijkpunten. Vanaf de grote Praambult en het Jan van den Boschpad heb je een wijds uitzicht over het gebied. Je kunt makkelijk zien als er een kadaver ligt en dan is het zeker de moeite waard om door de verrekijker te zoeken naar een vos.
Langs het spoor zit ook wel eens een vos. Je kunt bijvoorbeeld een tijdje posten bij de kleine Praambult. Ook als je lopend door het gebied gaat zijn er volop kansen om de vos tegen te komen. Niet allen in het open veld maar ook vanuit een van de vele kijkhutten.
Rond uitkijkpost “de Zeearend” zit bijvoorbeeld een vossenhol. Het is niet duidelijk of hij nog steeds bewoond is. Maar vanuit de uitkijkpost heb je goed zicht op het gebied. Meestal zitten er ganzen in de buurt en het wil wel eens gebeuren dat je een vos op een gans ziet jagen. Hou je camera dus klaar als je hier een tijdje zit.
55) Zuidpier van IJmuiden:
Een andere goede en misschien iets minder bekende plek is de zuidpier van IJmuiden. Op en rond het strand blijven altijd wel etensresten achter van mensen. Op de pier zitten vaak vissers. Als een vis gevangen is worden de ingewanden er ter plekke uit gehaald en tussen de betonnen blokken gegooid. Meestal grijpen de meeuwen hun kans maar er blijft ook wel eens iets liggen. Deze restjes zijn een smakelijk hapje voor onze vos.
Naast restjes is er nog iets anders wat de vossen naar de pier toe trekt. Vooral tijdens de trektijd zijn er veel trekvogels te vinden op en rond de pier. Deze vogels hebben soms wel honderden kilometers gevlogen en komen helemaal uitgeput aan. Ze gebruiken de pier als plek om aan te sterken. Ze zitten beschut tussen de betonnen blokken. Dan grijpt de vos zijn kans om uitgeputte vogels die niet zomaar wegvliegen te pakken.
Als opportunist maakt de vos hier graag gebruik van. Ze zijn niet alleen op en rond de pier te vinden, maar heel IJmuiden is geschikt gebied voor vossen. Ze hebben de duinen waar ze hun holen kunnen graven en jongen grootbrengen. En ondertussen is er voldoende eten in de buurt. Denk aan afval, visresten en zeevogels.
Het loont de moeite om in de buurt van de pier rond te rijden. Liefst in de ochtend of vroeg in de avond. Dan maak je de meeste kans op een ontmoeting met een vos. Je kunt ook rondlopen en met een beetje geluk vind je wel een vossenhol.
Ontvang nu gratis het boek de 10 Bouwstenen van Betere Fotografie & Ontdek de Creatieve Lens
Gratis het boek De 10 Bouwstenen van Betere Natuurfotografie downloaden >>(klik op de gele tekst).
- In deze 10 onmisbare stappen naar betere fotografie
- Duidelijke uitleg met inspirerende voorbeeldfoto’s
- 50+ pagina’s waardevolle tips
- Incl. E-book “Ontdek de Creatieve Lens”, nr. 1 aanrader (betaalbaar & geen verkoop van apparatuur)
- Sfeervolle voorbeeldfoto’s van cursisten, met deze lens gemaakt
- Ontvang gratis persoonlijk aankoopadvies op maat: 100% onafhankelijk
Wil jij je echt goed en snel ontwikkelen?
Volg mijn VIP Begeleidingsprogramma >>. Toegang tot alle Videocursussen met stap-voor-stap-uitleg, unieke Real-time Praktijkvideo’s (100% meekijken met mijn camera), Maandelijkse Inspiratie-opdracht, Maandelijkse Fotofeedback Video’s, deel foto’s met elkaar in de dagelijks actieve Kijk & Zie Community. Nu met extra Videocursussen.
Bekijk ook deze artikelen:
Stel onderaan je vragen
Scroll naar beneden.
- Ik reageer persoonlijk op jouw vraag (die met dit artikel te maken heeft) en ben 100% onafhankelijk. Er is geen belang bij wat jij koopt.
- Geef even wat informatie: je camera en lenzen die je hebt, wat je wil fotograferen en in welke omstandigheden (ook binnen?) en wat je budget ongeveer is.
Ook interessant voor anderen? Delen mag!
Rozet Kindt
op 31 Oct 2021Joris Dijkema
op 12 Nov 2021