Diafragma, wat is het en hoe werkt het? Hoe stel je je diafragma in op jouw camera en wat zijn veel gebruikte instellingen? En wat heeft diafragma te maken met scherptediepte?
Voor je verder leest raad ik je trouwens aan om Gratis het boek De 10 Bouwstenen van Betere Fotografie te downloaden >>(klik op de gele tekst).
Ontdek de 10 onmisbare stappen voor krachtige & creatieve fotografie, mijn allerbeste aankoopadvies over de Creatieve Lens (betaalbaar en 100% onafhankelijk), voorkom een miskoop door aankoopadviezen, 50+ inspirerende foto’s met uitleg erbij.
Inhoudsopgave
In dit artikel bespreek ik de volgende onderdelen van het diafragma:
Wat is diafragma?
Bekijk hieronder de video.
Het diafragma is de lichtopening in je objectief. Simpel gezegd: het gat in je lens :). Het diafragma kun je groter of kleiner maken zodat er meer of minder licht op je sensor van je camera valt.
Even een opmerking vooraf (voor beginners) over het begrip ‘objectief’. In de volksmond wordt vaak gesproken over lenzen. Het ‘objectief’ is de juiste term en die term zul je nog wel vaker tegenkomen. Dus wie over lens spreekt, bedoelt vaak objectief.
Diafragma instellen
Hoe stel ik het diafragma in op mijn camera? Bekijk deze video over camera instellingen zodat je zelf je diafragma waarde instelt.
Hoe stel je je diafragma in op jouw camera? Camera instellingen zoals diafragma, sluitertijd en ISO zeggen je in het begin vaak nog niet zoveel. Je diafragma stel je heel vaak in op jouw camera met een instelwiel, regelmatig is dit een geribbeld wiel waaraan je draait. Heel soms stel je je diafragma in door aan een diafragma ring op jouw lens te draaien.
Diafragma en belichting
Het diafragma bevindt zich dus in je objectief en niet in je body (camera). Samen met de begrippen sluitertijd en ISO-waarde bepaalt het diafragma de belichting van je foto. Als het om de belichting gaat dan is het de taak van de fotograaf om met deze drie begrippen (samen ook wel de belichtingsdriehoek genoemd) te regelen dat er niet te veel licht op de sensor valt (je wil geen overbelichte foto), ook niet te weinig (je wil ook geen onderbelichte foto) maar precies genoeg. Op die manier wordt de foto goed belicht. Zo is de term belichting voor sommigen hopelijk ook duidelijk en geen vaag begrip meer.
Groot diafragma, minder scherptediepte
In de afbeelding hieronder zie je verschillende diafragma-openingen. Het meest linkse diafragma heeft een heel grote opening (het zwarte vlak is de opening). Het is een voorbeeld van een groot diafragma.
Het diafragma wordt altijd aangeduid met een bepaald getal (de diafragmawaarde) en met de letter F ervoor. Het meest linkse diagragma in de afbeelding heeft de diafragmawaarde F/2.8. Met een groot diafragma (grote lichtopening in je objectief), kan veel licht de sensor van je camera bereiken.
In je objectief kan het diafragma groter of kleiner worden gemaakt door middel van lamellen. Denk aan luxaflex, je kunt meer of minder licht doorlaten. De lamellen kunnen dus meer open worden gezet of juist meer dicht worden geknepen om de grootte van het diafragma (de opening waardoor het licht kan) te bepalen.
Let op, een groot diafragma wordt aangeduid met een klein getal. Raar maar waar.
Diafragma-getallen worden aangeduid met de letter “f” ervoor. Bijvoorbeeld f/8.
Een groot diafragma zorgt voor minder scherptediepte in je foto.
Wat betekent het begrip scherptediepte?
De scherptediepte is het deel van je foto dat wij als scherp zien.
Scherptediepte kan ik als volgt uitleggen. Als je een foto maakt, dan stel je altijd scherp op een bepaalde afstand van je onderwerp. Alles wat zich op die afstand bevindt, zal het scherptste deel worden in je foto. Dus als je onderwerp precies 2 meter van je camera vandaan is, dan stel je scherp op precies 2 meter afstand. Fotografeer je een mens of een dier, dan stel je heel vaak scherp op het oog. Het oog (en alles wat zich op dezelfde afstand van in dit geval 2 meter bevindt) wordt dan het scherpste deel in je foto.
Als je op de automatische stand fotografeert, dan ben je je hier niet van bewust. Je camera stelt wel scherp op een bepaalde afstand, maar je hebt hier zelf geen grip op. Dit is dan ook één van de redenen waarom je niet op de automatische stand wil fotograferen. Je wil als fotograaf zelf bepalen wat het scherpste deel wordt in je foto.
Wordt nu alléén maar het oog dat zich op 2 meter afstand bevindt (en waarop is scherpgesteld) scherp in je foto en de rest onscherp? Nee. De scherptediepte in een foto omvat niet alleen het punt waarop is scherpgesteld maar ook nog een gedeelte dat zich vóór het daadwerkelijke scherpstelpunt bevindt en een gedeelte dat zich áchter het daadwerkelijke scherpstelpunt bevindt. Dit gebied noemen we samen de scherptediepte van een foto, het is gewoon het gedeelte van een foto dat wij als scherp zien. Alles wat buiten de scherptediepte in een bepaalde foto valt, zien wij als onscherp(er).
Ik kan me voorstellen dat dit erg abstract klinkt, met wat foto’s wordt het veel visueler en beter te begrijpen.
Je ziet hier 3 moderne katten die in de diepte staan opgesteld. De linkse staat het dichtst bij de camera, gevolgd door de middelste en de rechtse staat het verste van de camera. De foto is met een groot diafragma genomen (F/2.8). Ik heb scherpgesteld op de linker kat. Die is daarom het scherpste, de middelste kat is al vrij onscherp en de rechter kat nog onscherper. Deze foto heeft weinig scherptediepte. Het verloop van het scherpe deel in de foto naar de onscherpe delen is snel.
Per foto kan de scherptediepte verschillen. Met weinig scherptediepte kun je echt de nadruk leggen op het deel dat scherp is. De kijker wordt automatisch gestuurd naar het scherpe deel in je foto, dat trekt namelijk de aandacht en niet de achtergrond van je foto.
Klein diafragma, meer scherptediepte
Een klein diafragma zorgt voor meer scherptediepte in je foto.
In deze foto heb ik alleen het diafragma gewijzigd van F/2.8 (groot diafragma) naar F/16 (klein diafragma). Ik heb weer scherpgesteld op de linker kat. Die is daarom het scherpste. De middelste en de rechter kat zijn duidelijk scherper dan in de vorige foto! Deze foto heeft meer scherptediepte, we zien een groter gedeelte van de foto scherp en het verloop van het scherpe deel in de foto naar de onscherpe delen is geleidelijker dan in de eerdere foto van de katten.
Je weet nu dat het diafragma dus een belangrijke factor is om de scherptediepte van een foto te beïnvloeden (overigens niet de enige). Als fotograaf kun je het diafragma gebruiken om te spelen met scherpte en onscherpte in je foto’s.
Klein diafragma, langere sluitertijd
Door een kleine diagragma-opening (een klein gat dus) kan weinig licht de sensor in je camera bereiken. Dat betekent dat je met een kleiner diafragma, een langere sluitertijd zal moeten gebruiken. De sensor in de camera zal namelijk genoeg licht moeten ontvangen om een goed belichte foto te maken (je wil geen onderbelichte foto). En dat kost meer tijd omdat er door een kleine diafragma opening simpelweg weinig licht kan. En hoe noemen we de tijd die de camera gebruikt om het licht te verzamelen? De sluitertijd.
Meer over het belangrijke begrip sluitertijd lees je in het artikel ‘sluitertijd, wat is het?’
Ontvang nu gratis het boek de 10 Bouwstenen van Betere Fotografie & Ontdek de Creatieve Lens
Gratis het boek De 10 Bouwstenen van Betere Natuurfotografie downloaden >> (klik op de gele tekst).
- In deze 10 onmisbare stappen naar betere fotografie
- Duidelijke uitleg met inspirerende voorbeeldfoto’s
- 50+ pagina’s waardevolle tips
- Incl. E-book “Ontdek de Creatieve Lens”, nr. 1 aanrader (betaalbaar & geen verkoop van apparatuur)
- Sfeervolle voorbeeldfoto’s van cursisten, met deze lens gemaakt
- Ontvang gratis persoonlijk aankoopadvies op maat: 100% onafhankelijk
Wil jij je echt goed en snel ontwikkelen?
Volg mijn VIP Begeleidingsprogramma >>. Toegang tot alle Videocursussen met stap-voor-stap-uitleg, Complete cursus Van Automatische Stand naar Resultaat met Kijk % Zie 4-Stappenplan, unieke Real-time Praktijkvideo’s (100% meekijken met mijn camera), Maandelijkse Inspiratie-opdracht, Maandelijkse Fotofeedback Video’s, deel foto’s met elkaar in de dagelijks actieve Kijk & Zie Community. Nu met extra Videocursussen.
Bekijk ook deze basisartikelen
Stel onderaan je vragen of laat een leuke reactie achter
Scroll naar beneden.
- Ik reageer persoonlijk op jouw vraag (die met dit artikel te maken heeft) en ben 100% onafhankelijk. Er is geen belang bij wat jij koopt.
- Geef even wat informatie: je camera en lenzen die je hebt, wat je wil fotograferen en in welke omstandigheden (ook binnen?) en wat je budget ongeveer is.
Ook interessant voor anderen? Delen mag!
Maria Colli
op 18 Dec 2016joris2
op 21 Dec 2016Marina Claus
op 30 Jun 2019Joris-Dijkema
op 01 Jul 2019Anco Stam
op 12 May 2017joris2
op 28 May 2017Bart
op 08 Jun 2017joris2
op 12 Jun 2017Ronald
op 02 Jul 2017Rico
op 20 Aug 2017Corry
op 15 Oct 2017joris2
op 16 Oct 2017Paul
op 21 Dec 2017joris2
op 21 Dec 2017Willeke Jongejan
op 10 Mar 2018Joris-Dijkema
op 13 Mar 2018Willeke Jongejan
op 14 Mar 2018Joris-Dijkema
op 14 Mar 2018Abel
op 05 Jul 2018Joris-Dijkema
op 06 Jul 2018Jenneth
op 19 Jul 2018Joris-Dijkema
op 20 Jul 2018Alexander Pierlot
op 27 Feb 2019Joris-Dijkema
op 01 Mar 2019Marina Claus
op 30 Jun 2019Joris-Dijkema
op 01 Jul 2019Gerlach van Beinum
op 04 Jul 2019Joris-Dijkema
op 05 Jul 2019Gerlach
op 11 Jul 2019Joris-Dijkema
op 12 Jul 2019Karin
op 10 Aug 2019Joris-Dijkema
op 13 Aug 2019Claudette
op 18 Sep 2019Joris-Dijkema
op 24 Sep 2019Karel
op 27 Apr 2020Joris-Dijkema
op 04 May 2020De Belichting Driehoek - Fotografie
op 22 Mar 2021Joris-Dijkema
op 22 Mar 2021Evert Meilink
op 10 Apr 2021Joris-Dijkema
op 13 Apr 2021Kim
op 13 Apr 2021Joris-Dijkema
op 13 Apr 2021Jos Schmidt
op 13 Aug 2021Joris Dijkema
op 18 Aug 2021Jos Schmidt
op 20 Aug 2021Tooske
op 28 Dec 2022Geja
op 09 Jul 2024Joris Dijkema
op 10 Jul 2024