21 Tips om de Hertenbronst te fotograferen: wanneer, waar en hoe?

Herten zijn prachtige dieren maar over het algemeen vrij schuw en niet makkelijk te zien. Tijdens de bronsttijd (paartijd) zijn ze een stuk actiever en laten ze zich regelmatig horen. Een prima kans om ze te zien en te fotograferen. Ontdek in dit artikel welke herten je wanneer kunt zien en welke gebieden het beste zijn om te bezoeken (ook tips over de bekende Wildbaan). Dit verschilt per soort. Wat vertelt de omgeving je over de aanwezigheid van herten? En hoe gedraag je je? Ontdek ook welke fout de meeste mensen maken als ze herten voorzichtig proberen te benaderen. En hoe breng je herten en de bronst eigenlijk mooi in beeld? En wat moet je tegen je partner zeggen als je gewoon die herten wil fotograferen in plaats van wéér samen zijn (ik deed ook een jaartje psychologie 😉

Inhoudsopgave:

1. Kijk om je heen
2. Hoe zorg je dat je zo min mogelijk opvalt?
3. Ssst, luister…
4. Hoe te gedragen in het veld
5. Herten naar jou toe te laten komen
6. Nieuw leven
7. Gewei van herten
8. Knokken!
9. Houd afstand van een hert
10. Kleed je goed warm aan (laagjes)
11. Welke lens voor fotografie van de hertenbronst?
12. Hoe maak je gebruik van het licht?
13. Neem ook de omgeving van het hert mee
14. Meer dan één keer
15. Actie
16. Respect
17. Pak het moment
18. Neem een verrekijker mee
19. De ree fotograferen
20. Edelherten fotograferen en de Wildbaan
21. Damherten fotograferen

Voor je verder leest raad ik je trouwens aan om Gratis het boek De 10 Bouwstenen van Betere Fotografie te downloaden >>> (klik op de gele tekst). Ontdek de 10 onmisbare stappen voor betere fotografie, mijn allerbeste aankoopadvies over de Creatieve Lens (betaalbaar en 100% onafhankelijk), voorkom een miskoop door aankoopadviezen, tips over techniek en boordevol inspirerende foto’s met uitleg erbij.

Bekijk de sfeervideo van nog geen minuut lang, de herten & en ik in actie… 

1. Kijk om je heen

Een fout die veel mensen maken is om gewoon klakkeloos rond te gaan lopen en hopen zo op een hert te stuiten. Maar de omgeving kan je veel vertellen. Herten laten veel sporen achter. Net als mensen hebben ze zo hun eigen patronen. Zo zijn er wissels. Dit zijn regelmatig belopen paadjes die uitgesleten zijn. Dit is een goede indicatie waar de herten langs komen. Er zijn loopsporen, ofwel pootafdrukken te zien. Bij een hert zijn dit meestal twee hoeven vlak naast elkaar. Soms zijn ook de bijhoeven te zien. De grootte van de sporen verschilt per hertensoort. Tot slot kun je hertenkeutels vinden.

Wissels zijn regelmatig belopen paadjes die uitgesleten zijn.

2. Hoe zorg je dat je zo min mogelijk opvalt?

Herten hebben een matig gezichtsvermogen. Het is meestal voldoende om kleding aan te hebben in gedekte kleuren als groen, bruin of zwart. Doe geen opvallend gekleurde kleding of schoenen, tas en dergelijke aan. Dit valt te veel op in het veld. Herten hebben een geweldig reukvermogen en gehoor. Verplaats je zo stil mogelijk. Mocht het hert opkijken in jouw richting hou je dan stil. Zorg bij voorkeur dat je tegen de wind in staat of loopt. Dan is de kans dat het dier je ruikt het kleinst. Probeer menselijke geurtjes zoals deodorant en parfum te vermijden. Ga zo veel mogelijk op in je omgeving.

3. Ssst, luister…

Als je tijdens de bronst herten zoekt sta dan regelmatig stil en luister aandachtig. Je kunt de herten horen lopen door de bladeren. Daarnaast maken alle herten geluid tijdens de bronstperiode. Het geluid verschilt per soort. Het edelhert maakt een soort brullend geluid dat over grote afstand te horen is. Dit krachtige oergeluid wordt “burlen” genoemd. Het is zeer indrukwekkend om het te horen. Reeën hebben een soort “blaffend” geluid en maken ook schreeuwtjes en schorre piepjes. Het damhert maakt luide knorrende geluiden en de hindes maken een geluid dat op miauwen lijkt. De functie van deze geluiden is om de vrouwtjes te lokken en tegelijk andere mannen op afstand te houden. En om contact met elkaar te houden.

Tijdens de reeënbronst in het Gooi… Verderop in dit artikel zie je wanneer de bronst is voor de verschillende soorten herten in Nederland.

4. Hoe te gedragen in het veld

Beweeg je altijd rustig en wees stil of fluister. Let op of je niet te veel geluid maakt. Kies bijvoorbeeld liever om op het gras te lopen dan op een grindpad. Als je een hert ziet sta dan even stil en observeer het dier. Kijk hij alert op dan is het beter even stil te blijven staan. Gaat het door met zijn gedrag, bijvoorbeeld eten, dan kun je langzaam dichterbij.

Een fout die veel mensen maken is dat ze gaan sluipen om het hert te naderen. Dit lijkt op het gedrag van een roofdier en dan zal het hert zeker vluchten.

Ook een hert recht in de ogen kijken is als een bedreiging. Om dichterbij te komen kun je in grote zigzaggende beweging langzaam stukje voor stukje naar voren. Hou altijd het gedrag in de gaten en of het dier je accepteert in zijn omgeving.

5. Herten naar jou toe te laten komen

Als je de dieren een tijdje geobserveerd hebt en je weet ongeveer waar ze verblijven dan kun je er voor kiezen om in plaats van te zoeken op een vaste plek te blijven. Bijvoorbeeld bij een vaste drinkplek. Neem een klapstoeltje mee en gebruik een camoufagenet (kost maar een paar tientjes). Of ga verdekt opgesteld zitten tussen de bosjes.

6. Nieuw leven

Tussen april en juli (varieert per hertensoort) worden de kalfjes geboren. Tweelingen komen relatief vaak voor. Alle jonge hertjes hebben de karakteristieke witte vlekjes. Precies zoals Bambi. De eerste twee weken van hun leven worden de kalfjes achter gelaten door hun moeder. Dit klinkt vreemd maar zo maken de kleintjes de meeste kans om de eerste periode van hun leven door te komen. Ze zijn nog niet snel genoeg om roofdieren te ontlopen. Daarom verschuilen ze zich gedurende de hele dag in het hoge gras of onder stuiken.

De diertjes hebben geen geur en zijn zo dus relatief veilig voor roofdieren. Als je een jong hertje vindt raak het dan nooit aan! Ook al lijkt het beestje verlaten, de moeder blijft altijd in de buurt en komt alleen langs om het jong te zogen. Blijf op afstand om stress zo veel mogelijk te beperken. En hou eventuele honden altijd aangelijnd als je deze periode het bos in gaat.

Laat jonge hertjes met rust. De moeder is meestal vlakbij

7. Gewei van herten
Het meest imposante aan een hert is toch wel het gewei. Het gewei bestaat uit bot. Ieder jaar wordt het afgeworpen om in een paar maanden tijd weer aan te groeien. Meestal wordt het gewei ieder jaar een stukje groter. Een eenjarig mannetje heeft alleen twee rechte “stokken”. Zo een hert wordt een spitser genoemd. Totdat het gewei volgroeid is zit er een fluweelachtige huid over het gewei. We noemen dit een bastgewei. Als het gewei volgroeid is zal de huid afsterven. Het gaat jeuken en het hert veegt de huid er af door tegen bomen en takken te schuren. Het ziet er bloederig uit maar het hert voelt er verder niks van. De functie van het gewei is vooral om indruk te maken op andere mannetjes en voor het gevecht.

8. Knokken!

Herten sloven zich erg uit tijdens de bronst. Ze stappen statig in het rond en laten hun grote gewei zien. Als een man een groep hinden heeft en er komt een ander mannetje in de buurt lopen ze vaak dreigend om elkaar heen. Het is een misverstand dat de mannen constant vechten. Het komt zelden tot een echt gevecht. Toch zijn dit de momenten waarop je extra op moet letten. Buiten dat het ontzettend spannend is om een gevecht mee te maken kun je zeer spectaculaire foto’s maken.

Soms kun je in het bos de geweien tegen mekaar horen kletteren. Dat is een teken om op het geluid af te gaan en een kijkje te nemen. Blijf altijd op afstand! Zet de camera op de autofocus modus om constant scherp te blijven stellen op een bewegende onderwerp en gebruik de continu opnamestand om alle actie snel achter mekaar vast te leggen. Dan zit er altijd wel een geslaagde en spectaculaire opname bij. Probeer de automatische stand van de camera te vermijden. Dan kun je dit namelijk niet goed de juiste instellingen kiezen en heb je veel kans op foto’s die onscherp worden, zonde van de moeite en de investering in je materiaal. Investeer eerst in jezelf voor je ander of duurder materiaal koopt zodat je het er ook uithaalt.

9. Houd afstand van een hert

Herten zijn tijdens de bronst vooral met mekaar bezig en nauwelijks met hun omgeving. De grootste fout die mensen maken is dat ze te dicht bij willen komen voor dé foto. Dit kan de dieren onnodig verstoren of zelfs gevaarlijke situaties opleveren. Zorg dat je, vooral tijdens een gevecht, voldoende afstand houdt. Herten zijn zelden agressief en vluchten liever. Let altijd goed op dat je niet in hun vluchtroute staat en dat ze rustig weg kunnen als ze dat willen. Let op of ze veilig het bos in kunnen en niet richting een drukke weg kunnen vluchten. Mocht een hert op je af komen lopen geef hem dan de ruimte en blijf rustig staan.

Geef dieren altijd alle ruimte. Je bent immers te gast in ‘hun’ wereld

10. Kleed je goed warm aan (laagjes)

Het gebeurt vaak je dat lang stil staat. In de vroege ochtend en late avond is het vaak koud. Hou hier rekening mee. Kleed je goed warm aan. Laagjes zijn handig, dan trek je ook makkelijk wat uit.

11. Welke lens voor fotografie van de hertenbronst? 

Herten zijn grote dieren maar je kunt niet altijd dichtbij komen. Om een hert volledig in beeld te krijgen is een lens met een minimaal brandpuntafstand van 300mm het beste. Maar met een kleiner brandpuntafstand en zelfs groothoek kun je nog sprekende beelden maken. Een statief is erg handig. Vaak fotografeer je de herten tegen de schemer en heb je een langzamere sluitertijd. Een statief is nodig voor stabiliteit. Je kunt ook een rijstzak en of plastic zak meenemen om liggend op de grond foto’s te maken.

12. Hoe maak je gebruik van het licht?

Fotografeer bij ochtendlicht of avondlicht. In het zogenaamde gouden uurtje is het licht prachtig warm en zacht. De contrasten zijn minder hard. Het blauwe uur (soms ook blauw kartiertje genoemd) is de sfeer koeler maar niet minder fotogeniek. Speel eens door een opname met tegenlicht te maken. Dit kan bijvoorbeeld nadruk leggen op de contouren van het gewei. Of probeer de adem die uit hun mond komt te vangen. In de ochtend heb je kans op mist zodat je een nog sprookjesachtiger beeld kunt creëren.

Soms kan je wat anders tegen: Schotse Hooglanders die het stof doen opwaaien… in dat ochtendlicht…

13. Neem ook de omgeving van het hert mee 
Het lijkt aantrekkelijk om met een grote telelens de plaatjes te schieten. Het is een misverstand dat dit de beste foto’s oplevert. Uiteraard is dat mooi, maar kijk ook eens in een breder perspectief. Meestal is de omgeving waarin de herten zich bevinden prachtig. Neem deze mee in je foto door een groothoeklens te gebruiken. Ook foto’s van gevechten zijn meestal beter te doen met een korter brandpuntafstand.

14. Meer dan één keer 

Als je een mooie plek hebt ontdekt om de bronst vast te leggen ga er dan vaker naartoe. Je kunt veel soorten gedrag vastleggen tijdens de bronst zoals burlen, gevechten en de paring. Het is niet te doen om alles in één keer te zien. Ga dus vaker terug en haal het meeste uit deze periode.

Benut je kansen optimaal door een aantrekkelijke plek vaker te bezoeken.

Bel gewoon even naar huis dat je niet mee eet en een nieuwe hobby hebt. Aan het begin van je relatie zeiden jullie toch dat het zo leuk is als ieder ook zijn eigen ding doet, nou dan…

15. Actie

Natuurlijk ga je bij voorkeur voor de meest spectaculaire foto’s van gevechten en/of paring. Maar let ook op andere leuke momenten. Soms vechten de vrouwtjes ook met elkaar. Ze staan dan op hun achterbenen en trappen met de voorpoten. De mannetjes gaan soms in modderpoelen liggen om af te koelen. Dit is ook een leuk moment. Let op opspattend water. Als het licht niet optimaal is heb je een langzamere sluitertijd. Benut deze door de actie vast te leggen. Als de sluitertijd te langzaam wordt kun je je iso waarde aanpassen.

16. Respect

Behandel de natuur en de dieren te alle tijden met respect. Onthoud dat je te gast bent in hun gebied. Verstoor dieren niet onnodig en jaag nooit achter ze aan. Maak niks kapot en laat geen afval achter. Het welzijn van de omgeving en de dieren gaat altijd boven het maken van een stijlvolle foto.

17. Pak het moment

Maak gebruik van het moment. Ook de hinden en de roedels zijn mooi voor foto’s. Maak een totaalshot of probeer eens een portret of details vast te leggen. Maar vooral, Geniet! Durf je camera even aan de kant te doen en te genieten van het prachtige spektakel.

18. Neem een verrekijker mee

Als je die hebt natuurlijk. Dit helpt je om de herten te spotten.

Welke herten zijn er in Nederland?

Bekijk hieronder welke herten er zijn, hoe je ze herkent, ziet en wanneer de bronst is per soort.

19. De ree fotograferen

De enige nog in het wild voorkomende hertensoort in Nederland is de ree. Reeën komen door het hele land voor en in verschillende gebieden. Ze leven in bosrijke gebieden. En ook bij landbouwgrond en heide mits er genoeg beschutting in de buurt is.

Herkenning:
De ree is ons kleinste hertachtige. Hij is niet veel groter dan een flinke Duitse herder. De bokken hebben een klein gewei van ongeveer 25 cm. Jonge dieren hebben witte vlekjes. De volwassen dieren hebben geen vlekken. De kleur varieert in de zomer van zandbruin tot roodbruin en in de winter is de vacht dikker en meer grijsbruin. Bij hoge uitzondering kun je een zwarte ree tegenkomen. Reeën hebben een zwarte neus met witte kin. De staart is heel klein maar de ree heeft wel karakteristieke witte billen, de spiegel. Als er onraad is wordt de spiegel groter en zo waarschuwen reeën elkaar. Als ze moeten vluchten dan volgen ze de spiegel van het voorgaande hert.

Reeën zien:
Reeën zijn vrij schuwe dieren, maar er zijn gebieden waar ze veel mensen zien en waar ze zich makkelijker laten zien. Meeste kans maak je vroeg in de ochtend of in de avond. Als het stil is met mensen en in de schemer.

Reeënbronst:

De bronsttijd van de ree ligt tussen half juli en half augustus.

Met name de Veluwe, Utrechtse heuvelrug en het Gooi zijn goede plekken om de reeënbronst te zien en te fotograferen. Zoek op internet welke gebieden het meest bezocht worden en ga daar een kijkje nemen. Draag geen opvallende kleding. Rondlopen is een goede manier op de dieren te spotten. Je kunt ook kiezen om ergens rustig te gaan zitten en af te wachten. In gebieden waar veel mensen komen kun je meestal relatief dichtbij komen. De dieren zijn hier minder op hun hoede. Reeën laten zich niet zo veel horen als de andere herten tijdens de bronst. De meeste kans maak je in het open veld, de heide en rand van het bos. Je kunt ze horen lopen, maar je vindt ze het makkelijkste op zicht.

Foto: Ramona Falkenreck

20. Edelherten fotograferen en de Wildbaan

Het edelhert is onze grootste en imposantste hertachtige. Het edelhert komt maar in een paar afgesloten gebieden voor. Over de hele veluwe (met als topgebied nationaal park de Hoge Veluwe), in de Oostvaardersplassen en in een klein gebied bij het Weerterbos. Ze leven in open bossen maar ook bij heide en moeras.

Herkenning:
Het edelhert is onze grootste hert met een schofthoogte rond de 100-120 cm. Mannetjes zijn duidelijk groter dan de vrouwtjes en dragen meestal een gewei. In de zomer hebben ze een roodbruine vacht die in de winter grijsbruin kleurt. Ze hebben een spitse snuit met een donkere neus. De mannen hebben een imposant gewei en tijdens de bronst hebben ze een verdikte nek.

Wanneer is de edelhertenbronst?

Voor edelherten is september de beste maand.

De bronst van het edelhert is erg spectaculair om mee te maken. Het hoogtepunt van de bronst kan wel wat verschillen per plek.

Waar is de wildbaan voor fotografie van hertenbronst?
De bekendste plek waar je de hertenbronst ten volste kunt beleven is de wildbaan in nationaal park de Hoge Veluwe. Ieder jaar komen hier vele tientallen fotografen bij elkaar om het spektakel vast te leggen. Je kunt je bezoek het beste op een doordeweekse dag plannen indien mogelijk. Als je nog een plekje wilt veroveren zorg dan dat je er vroeg bij bent. Sommige mensen staan er al rond 14:00. Zorg in ieder geval dat je rond 16:00 aanwezig bent.

Je kunt bij de ingang een plattegrond kopen waar de precieze plek op staat. Er zijn 3 veldjes. De eerste twee veldjes zijn prachtig. Vaak staat de heide nog een beetje in bloei en het licht is erg mooi en zacht in de avond. Het derde veldje is een stuk verderop, het Reemsterveld, en vooral mooi om creatief bezig te zijn met opnames met tegenlicht. Het is verstandig om een stoeltje mee te nemen omdat je lang moet wachten. Verder koffie/thee/eten. Statief is onmisbaar. Neem voor de zekerheid regenkleding mee. Camouflage is onnodig omdat de herten gewend zijn aan bezoekers. De herten staan toch nog op een redelijke afstand.

Welke lens voor de hertenbronst op de wildbaan?
Je hebt hier minimaal een 300mm lens nodig. Tijdens het wachten kun je een praatje maken met een van de vele mede-fotografen. Maar kijk ook goed om je heen. Meestal zie je de herten al in het bos staan of kun je ze in de verte horen. In de heide zitten meestal kleine vogeltjes als roodborsttapuit. Er kan zomaar een zwarte specht overvliegen of een groep raven. En is altijd wel iets te zien. Op een gegeven moment komt de boswachter met appels en voer. Dit is het moment dat de hinden het bos uit komen. Het (plaats)hert volgt vanzelf. Hij zal bijna niks eten maar uiteraard houdt hij zijn roedel vrouwtjes goed in de gaten. Als je gelukt hebt komt er nog een man bij en kan het uitdraaien op een gevecht. Vooral het burlen is erg indrukwekkend om te horen. Probeer dit eens te laten zien op de foto. Neem ook de omgeving mee. Het landschap is prachtig. En vooral: geniet!

Wees op tijd op de Wildbaan om een goed plekje te veroveren en kies bij voorkeur een doordeweekse dag.

21. Damherten fotograferen
Het damhert is de middelste van onze 3 hertensoorten. Ze komen in grote vrij levende populaties voor in ons land. Maar het is geen inheemse soort (die hier oorspronkelijk thuis hoort). De bekendste plek is wel de Amsterdamse waterleidingduinen. Daarnaast worden damherten in veel parken en kinderboerderijen gehouden. Soms zelfs als huisdier door particulieren.

Herkenning:
Damherten hebben een schofthoogte van 75-95 cm. De kleur van de vacht kan erg variëren. De meeste volwassen dieren zijn roodbruin met een wit vlekkenpatroon. Bij kinderboerderijen en dergelijke kun je witte damherten zien. Sommige herten hebben een hele donkere vacht en (bijna) geen vlekken. Vooral in de winter zijn de herten een stuk donkerder. De witte kinvlek (zoals bij de ree) ontbreekt. Er loopt een donkere aalstreep van de staart tot de rug. Het gebied rond de billen is meestal wit (de spiegel) en donker omrand met een donkere staart. Mannen hebben een schoffelgewei.

Wanneer is de damhertenbronst?

De dambertenbronst komt in oktober op gang.

De beste plek om damherten te zien en fotograferen tijdens de bronst zijn de Amsterdamse waterleidingduinen (AWD). Dat hier veel herten lopen is bekend, maar het is ook een prima plek om de bronst van dichtbij mee te maken. Beweeg je rustig door het veld/bos. Damherten maken tijdens de bronst een knorrend geluid. Het heeft iets weg van het geluid van wilde zwijnen. Op deze manier kun je ze makkelijk vinden. Het strijdtoneel wordt de “lek” genoemd. Hier verzamelen de mannen zich. De plek is ieder jaar ongeveer hetzelfde. De mannen maken hier bronstkuilen. Deze besproeien ze met urine om de hinden te lokken. Je kunt vrij dichtbij komen en je hebt meestal genoeg aan een kleine telelens of zelfs een groothoeklens. De herten hier zijn niet schuw. Hou toch gepaste afstand, zeker tijdens de bronst.