Hoe maak je de beste zwart-wit foto's?

Zwart wit fotografie kan boekdelen spreken qua verhalen of emotie. De verschillen in licht en contrast komen in zwart wit fotografie echt naar boven. Vroeger kon men alleen zwart wit fotograferen, waarom is het nu dan nog zo populair? In dit artikel lees je alle tips over hoe je goede zwart wit foto’s kan maken. Ook ontdek je hoe je op je LCD-scherm van je camera direct het zwart-wit resultaat ziet, terwijl je ook de foto in kleur hebt! Dit gebruiken professionals ook. Al geïnteresseerd? Lees snel verder.

Voor je verder leest raad ik je trouwens aan om Gratis het boek De 10 Bouwstenen van Betere Natuurfotografie te downloaden >>(klik op de gele tekst).

Ontdek de 10 onmisbare stappen voor betere fotografie, mijn allerbeste aankoopadvies over de Creatieve Lens (betaalbaar en 100% onafhankelijk), voorkom een miskoop door aankoopadviezen, tips over techniek en boordevol inspirerende foto’s met uitleg erbij.

Inhoud

De kracht van zwart wit fotografie

Wanneer iemand een echt goede zwart wit foto maakt kan dit soms meer vertellen qua verhaal en emotie dan een kleur foto. Maar hoe kan dit nou eigenlijk? Sommige mensen zeggen dat wanneer je de kleur weghaalt uit een afbeelding dat de kijker zelf zijn emotie aan de afbeelding hangt.

Ook zeggen sommige mensen dat kleur fotografie een goed boek is waar alles uitgelegd wordt in detail waar zwart wit fotografie beschouw kan worden als poëzie. De kracht van zwart-wit fotografie is niet door wat er gezegd wordt maar door wat er wordt weggelaten, net als poëzie.

Om het even kort samen te vatten zit de kracht van zwart wit in de essentie van de afbeeldingen, de kleur die je kan afleiden wordt weggehaald waardoor je echt naar de afbeelding zelf kijkt en hier je eigen emotie aan hangt in plaats van dat de kleur van de foto je het verhaal verteld.

Leer kijken en denken in zwart wit

Iedereen kan een kleur foto omzetten in een zwart wit foto maar een goede zwart wit foto is meestal het resultaat en een zorgvuldig uitgekozen compositie. Om zo’n compositie zorgvuldig te kiezen moet je leren kijken in zwart wit, dit kan soms best wel lastig zijn aangezien wij de wereld zien in kleur.

Probeer te denken in termen zoals schaduwen, hoog lichten, contrast, textuur en details. Hier zijn een aantal dingen waar je voor kan opletten als je zwart wit wilt fotograferen:

Contrast

Contrast is een krachtig begrip in zwart wit fotografie, dit is het verschil tussen zwart en wit. Hoe meer contrast hoe groter het verschil tussen zwart en wit. Je kan dit in je compositie introduceren door contrasterende onderwerpen te gebruiken als focus punt of een donker onderwerp tegen de lichte horizon aan te zetten.

Details

Details zijn enorm goed over te brengen met zwart wit fotografie. Deze kleine details kunnen in kleurfotografie wegvallen waar deze juist worden benadrukt in zwart-wit fotografie. Zoek naar manieren om deze details te introduceren in je compositie of maak ze zelfs je belangrijkste focus punt.

Focus

Aangezien je geen kleur hebt in de foto zal de focus op een vorm of onderwerp liggen. Wanneer je naar een compositie zoekt voor zwart wit fotografie probeer dan te zoeken naar een sterke vorm. Probeer de elementen zo te ordenen dat ze je attentie vragen.

Textuur

Textuur is naast contrast nog een erg sterke manier om mensen naar je afbeelding te laten kijken. Ze voegen extra diepte toe aan je afbeelding waar mensen in getrokken worden. Textuur kan je veel vinden in oude huizen, half vergaande schepen of bomen die al lang in de wind staan. Eigenlijk alles dat door de tijd is aangetast komt mooi in fotografie uit doordat deze objecten zo rijk aan textuur zijn.

Patronen

Patronen lijken een beetje op textuur in de vorm dat ze vaak verloren gaan in kleur, in zwart wit komen patronen meer tot hun recht. Wanneer je zoekt naar compositie probeer ook te zoeken naar patronen, denk bijvoorbeeld aan een rij van bomen, bladeren of bakstenen muren.

Goede belichting voor zwart wit

Een aantal dingen waar je op kan letten wanneer je in zwart wit wil fotograferen met betrekking tot je lichtsituatie zijn:

Histogram

Om te beginnen kan je je histogram gebruiken om de kijken of je afbeelding goed belicht is. Een histogram laat de toonverdeling van je afbeelding zien, je wil niet dat je histogram naar links (blacks) of naar rechts (whites) hangt, in dit geval krijg je namelijk te maken met uitgebeten (overbelichte) witte delen of onderbelichte zwarte delen (dichtgelopen zwart).

Voor meer informatie over overbelichting is het misschien interessant om mijn artikel hierover te lezen: “Waarom is mijn foto overbelicht?”

Kleur temperatuur

Kleurtemperatuur is iets waar je je veel mee bezig houdt wanneer je in kleur fotografeert, je fotografeert nu in zwart wit dus dit kan je compleet langs de zijlijn leggen. Een ding minder om rekening mee te houden.

Lichtintensiteit

Bij zwart wit fotografie kan je de kijker niet sturen met de hulp van kleur, dit kan je wel doen met lichtintensiteit. Dit kan je doen door je onderwerp het meest lichte of donkere punt van je afbeelding te maken waardoor hun contrast het grootst wordt.

Heb jij ook een dure camera gekocht en heb je nog niet de foto’s die je wilde? Haal meer uit je camera – Gratis de 10 onmisbare stappen downloaden >>(klik op de oranje tekst).

Hoe fotografeer je in zwart wit? In de camera of in nabewerking?

Er zijn twee opties om in zwart wit te fotograferen, de eerste optie is in de camera. Bij bijna alle grote merken kan je ervoor kiezen dat je camera alleen maar in zwart wit fotografeert. De tweede optie is om gewoon in kleur te fotograferen en later in de nabewerking (software) je afbeelding om te zetten in kleur.

Er zitten een paar voordelen en beide opties: wanneer je zwart wit in je camera fotografeert zie je meteen wat het resultaat is en hoef je dus niet te wachten totdat je thuis bent. Ook forceert het je om te zoeken naar creatieve composities.

Een nadeel is echter dat wanneer je een goede kleur foto ‘tegenkomt’ je eerst je camera weer terug in moet stellen op kleur. Ook hoef je nu niet per se nabewerking te gebruiken aangezien je afbeelding al zwart wit is.

Een paar groot voordeel van het omzetten naar zwart wit in de nabewerking is dat je je vrijheid behoudt.

Hoe stel je je camera in voor zwart-wit foto’s (instellingen)?

Wat zijn de beste instellingen, welke heb je nodig? Bij Nikon kan je dit doen door het volgende te volgen:

• Klik op het menu
• Ga naar het ‘fotografeer menu’ of ‘shooting menu’
• Klik vervolgens op de optie ‘picture control’ of ‘afbeelding controle’
• Ten slotte selecteer je de ‘MC’ optie, dit staat voor monochroom.

Bij Canon doe je dit als volgt:

• Ga naar het menu
• Zoek naar de optie ‘Picture Style’ of ‘foto stijl’, deze is te vinden in het rode shooting menu bij de meeste EOS camera’s
• Selecteer hier ‘Monochrome’ of ‘Monochroom’

Bij Sony doe je dit als volgt:

• Ga naar camera settings
• Zoek nu naar de ‘Creative Style’ optie en selecteer deze
• Scroll nu naar beneden totdat je ‘Black & White’ tegenkomt.
• Je kan verder nog de scherpte en contrast naar je eigen wensen installen

Let wel op dat niet alle modellen van camera makers dezelfde layout hebben qua instellingen, de naamgeving is per merk veelal wel hetzelfde.

Hoe zet je een kleurenfoto om in zwart wit?

Omzetten in zwart wit

In Lightroom kan je met een klik je foto omzetten in zwart wit, onder de basis instellingen kan je bij het kopje “Treatment” of “Behandeling” kiezen voor kleur of zwart wit. Deze optie zal hetzelfde effect geven als wanneer je uit de camera in zwart wit fotografeert (mits je geen aanpassingen hebt gedaan aan de scherpte of contrast).

Kleur helderheid

Je mag dan wel geen kleur in je afbeelding hebben maar in de originele situatie zaten wel erg veel kleuren, je kan ook in een zwart wit foto nog steeds de ‘luminantie’ of ‘luminance’ aanpassen. Een voorbeeld hiervan is wanneer je een rood blad fotografeert, je kan nu met de ‘luminantie’ slider aanpassen hoe donker of licht je dat blad wil hebben in je zwart wit foto.

Gebruik filters

In Lightroom heb je de beschikking over 3 soorten filters een verloopfilter, een circulaire filter en tot slot een brush filter.  Je kan deze filters gebruiken om je onderwerp te isoleren, dit kan je doen door exposure te vergroten of te verkleinen om de kijker zijn ogen te sturen naar je onderwerp.

Kloonstempel

De kloonstempel vervangt jouw selectie op een intelligente manier, hij haalt jouw selectie dus weg en vult deze op een manier waardoor het zo goed mogelijk in de omgeving past. Je kan de kloonstempel erg goed gebruiken om afleidende dingen in jouw compositie weg te halen.

RAW of JPEG en zwart-wit?

Misschien vraag je jezelf misschien al af, moet ik nog in RAW fotograferen als ik toch alleen maar zwart wit foto’s maak? Het antwoord hangt een beetje af van wat je zelf fijn vindt, RAW-foto’s nemen namelijk ook erg veel opslag in.

Het voordeel van RAW-foto’s is dat hij nog steeds meer informatie opslaat over de afbeelding, waaronder dus ook over de schaduwen, hoog lichten etc. Deze extra informatie kan weer erg handig zijn tijdens de nabewerking.

Verder is het voordeel van RAW dat je ook nog steeds kleurenfoto’s maakt ook als je ingesteld hebt dat je in de camera zwart wit foto’s maakt, dit heeft namelijk alleen effect op de JPEG’s.

Wanneer je dus fotografeert op zowel RAW als JPEG en je hebt ingesteld dat je zwart wit foto’s maakt in de camera (JPEG) dan zie je op je LCD je zwart wit foto terwijl je RAW nog steeds kleur is.

Ruis en ISO bij zwart-wit

Ruis is over het algemeen duidelijker zichtbaar in zwart wit foto’s, dit komt omdat bij de afwezigheid van kleur je veel meer kijkt naar alle andere details en dus ook ruis. En ruis treedt ook eerder op in donkere delen. Pas op met het oplichten van donkere delen, want nu krijg je snel meer ruis. Meer dan wanneer je goed had belicht.

Voor zwart wit fotografie wil je de ruis dus minimaliseren, dit doe je door een zo laag mogelijke ISO-waarde in te stellen. Je kan de ‘old-school’ look van grain altijd nog later toevoegen in de nabewerking. Let wel op dat hoe lager je ISO hoe langer je sluitertijd moet zijn, om een nog langere sluitertijd te gebruiken kan je ook de “hulp” van een statief inroepen.

Hard licht

Wanneer je in zwart wit fotografeert maak je het meest van het harde licht midden op de dag, meestal is dit niet een lichtsituatie waar je in wil fotograferen aangezien de kleuren van gebouwen tegen een uitgewassen blauwe lucht niet erg mooi is om naar te kijken.

Met zwart wit fotografie maak je dus het meeste van deze situatie omdat nu het contrast erg hoog is wat je erg mooi terugziet in je zwart wit foto’s.

Zwart wit en landschapsfotografie

Landschapsfotografie doe je vaak op tijden wanneer de lucht erg interessant is qua kleuren zoals tijdens het gouden uur of zelfs het blauwe uurtje. Met zwart wit fotografie ben je niet afhankelijk van deze tijden, je kan op de meest grauwe dagen naar buiten voor een soort dramatische landschapsfoto.

Ook geeft zwart wit meer mogelijkheden voor lange sluitertijd fotografie, dit kan je ook zien als een hele eigen genre van fotografie maar het wordt vaak samen gebruikt met landschapsfotografie.

Dierenfotografie

Zwart wit fotografie kan ook wat toevoegen aan wildlife of dieren fotografie, soms kunnen dieren namelijk wegvallen in hun achtergrond vanwege de natuurlijke kleuren maar met zwart wit kan je dit weer tot je sterktes gebruiken vanwege alle verschillende structuren. Natuurlijk heb je alle andere voordelen die we hiervoor besproken hebben over zwart wit fotografie ook hier.

Ontvang nu gratis het boek de 10 Bouwstenen van Betere Natuurfotografie & Ontdek de Creatieve Lens

Gratis Natuurfotografie Boek downloaden >> (klik op het geel)

• In deze 10 onmisbare stappen naar betere natuurfotografie
• Duidelijke uitleg met inspirerende voorbeeldfoto’s
• 50+ pagina’s waardevolle tips
• Incl. E-book “Ontdek de Creatieve Lens”, nr. 1 aanrader (betaalbaar & geen verkoop van apparatuur)
• Sfeervolle voorbeeldfoto’s van cursisten, met deze lens gemaakt
• Ontvang gratis persoonlijk aankoopadvies op maat: 100% onafhankelijk

Wil jij je echt goed en snel ontwikkelen?

Volg mijn VIP Begeleidingsprogramma >>. Toegang tot alle Videocursussen, stap-voor-stap uitleg, unieke Real-time Praktijkvideo’s (100% meekijken met mijn camera), Maandelijkse Inspiratie-opdracht, Maandelijkse Fotofeedback Video’s, deel foto’s met elkaar in de dagelijks actieve Kijk & Zie Community. Nu met extra Videocursussen.

Stel onderaan je vragen over zwart-wit fotografie

Scroll naar beneden. 

• Ik reageer persoonlijk op jouw vraag (die met dit artikel te maken heeft) en ben 100% onafhankelijk. Er is geen belang bij wat jij koopt.
• Geef even genoeg informatie: je camera en lenzen die je hebt, wat je wil fotograferen en in welke omstandigheden (ook binnen?) en wat je budget ongeveer is.