Vlinders fotograferen: 50 tips

Joris Dijkema

Vlinders, vooral in het voorjaar en de zomer kom je ze meer tegen. Deze prachtige tere insecten weten ons altijd weer te fascineren met hun schoonheid. De meeste ontmoetingen met een vlinder zijn maar kort. In onderstaande blog leg ik uit hoe je langer van vlinders kunt genieten en ook vooral hoe je ze mooi kunt fotograferen. En wat is de beste lens voor vlinders?

Goed om te weten en uniek, alle adviezen over camera’s & lenzen op dit blog zijn 100% onafhankelijk. Geen belangen bij je aankoop, geen links naar of banden met camerawinkels. Omdat het heel moeilijk blijft keuzes te maken kan jij gratis persoonlijk aankoopadvies op maat krijgen :). Er staan al 2400+ reacties op het blog.

Voor je verder leest raad ik je aan om  Gratis het boek De 10 Bouwstenen van Betere Fotografie te  downloaden  >>(klik op het geel). Ontdek de 10 onmisbare stappen voor betere fotografie, ontvang als je wil persoonlijk aankoopadvies over een systeemcamera op maat, krijg op 1 overzichtelijk A4 in redenen om voor een spiegelreflex of juist een systeemcamera te kiezen, mijn allerbeste aankoopadvies over de Creatieve Lens (betaalbaar en geen verkoop van lenzen), tips over camera-instellingen en boordevol inspirerende voorbeeldfoto’s met duidelijke uitleg.

1. Kennis

Vlinders vinden en fotograferen wordt een stuk makkelijker als je kennis hebt van je onderwerp. Je kunt vrij gemakkelijk opzoeken welke planten veel vlinders aantrekken. Deze kun je dan opzoeken in het veld. Of als je zelf een tuin of balkon hebt kun je er voor kiezen om zelf planten neer te zetten die vlinders aantrekken.

2. Voorbeelden zijn de bekende vlinderstruik, lavendel, brandnetel en kattenkruid. De planten waar bepaalde soorten op af komen kunnen erg verschillen per vlinder. Sommige soorten zijn erg kieskeurig.

3. Als je een bepaald soort vlinder in je hoofd hebt om te fotograferen, verdiep je er dan eerst in wat de waardplant is en waar ze te vinden zijn. De waardplant is de plant waar vlinders hun eitjes afzetten en waar de rupsen zitten. Zo vergroot je je kansen op bepaalde soorten.

4. Vroeg op pad

Vlinders zijn het meest actief bij warme temperaturen. Als het goed warm is midden op de dag, dan zijn vlinders erg snel en zullen ze nauwelijks stil gaan zitten. Dit maakt het erg lastig om ze goed op de foto te zetten. Het is eigenlijk bijna niet te doen dan.

5. Hoe kouder het is des te slomer zijn de vlinders. Dan zitten ze vaak stil. Vroeg in de ochtend zijn ze erg afgekoeld van de nacht en moeten ze eerst opwarmen om te kunnen vliegen. Dit is een prima kans om vlinders van dichtbij te benaderen en op je gemak foto’s te kunnen maken. Dit betekent dus dat je het beste vroeg op pad kunt gaan.

6. Doe eerst vooronderzoek. Als je een plekje hebt waar overdag veel vlinders rond fladderen dan is de kans groot dat ze er in de ochtend ook zitten. Kijk goed om je heen. De meeste vlinders zijn erg klein. Neem de tijd en beweeg langzaam. Des te langer je kijkt des te meer je zult gaan ontdekken tussen de vegetatie.

Heb je een mooie vlinder gevonden ga dan rustig beginnen en werk naar de vlinder toe.

Als je vroeg in de ochtend bent dan is de kans groot dat er nog dauwdruppeltjes op de vlinders zitten. Dit geeft een extra sprankeling aan je foto.

7. Welke lens om vlinders te fotograferen?

De meeste mensen denken gauw dat je vlinders alleen goed kunt fotograferen met een macrolens. Maar niets is minder waar. Hoewel een macrolens prachtige details kan laten zien is het niet bij voorbaat de beste optie om vlinders te fotograferen. Vlinders zijn kleine diertjes. Dit betekent dat je erg dichtbij moet komen om een goede foto te maken. Dit is vaak erg lastig. We komen hier later op terug.

8. Een telelens kan hier uitkomst bieden. Je kunt de kleine diertjes dichtbij halen zonder al te veel risico dat je zo dichtbij komt dat ze wegvliegen. Zo kun je van een afstandje toch de vlinder groot in beeld brengen. En juist de vlinder in de omgeving kan iets extra’s hebben. Als bonus krijg je vanzelf een mooie onscherpe achtergrond door het lange brandpuntafstand.

Vroeg in de ochtend is er weinig licht, je kan dan vanaf statief fotograferen als de vlinder stil zit en zo de hoogste beeldkwaliteit behalen (langere sluitertijd, ISO lager).

9. Vlinders & macrofotografie

Uiteraard zijn vlinders ook een geliefd onderwerp om macrofoto’s van te maken. Macrofotografie is zo een aparte vorm van fotograferen dat het bijna niet te doen is om hier alles te beschrijven. Maar ik zal een paar korte tips geven. Vooral bij vlinders geldt dat je overdag een wat kortere sluitertijd wilt hebben omdat ze vaak beweeglijk zijn en omdat de wind kan zorgen voor onscherpe foto’s.

10. Daarnaast is macrofotografie millimeterwerk. Als je scherpstelt en je beweegt een millimeter voordat je afdrukt ligt de scherpte alweer op een ander deel in de foto. Zet je camera bij voorkeur op de continu stand zodat je snel foto’s achter elkaar kunt maken. Zo maak je de meeste kans dat er een goede foto tussen zit.

11. Omdat je op kleine schaal werkt kan je camera een probleem hebben met scherpstellen. Stel dan handmatig scherp. Zorg bij vlinders dat sowieso het oogje scherp is (over het algemeen).

Pas op! Macrofotografie kan erg verslavend werken als je er aan begint.  Wil je meer weten? In mijn Academy vind je een complete Cursus Macrofotografie & Closeups >> 

Macrofotografie is een hele aparte manier van fotograferen. Denk er goed over na en leen desnoods eerst een macrolens van iemand anders om er achter te komen of macrofotografie echt iets voor je is. Een lens huren is ook geen gek idee, het kost vaak niet zoveel.

12. Vlinders benaderen

Vlinders hebben goede ogen en zijn vaak op hun hoede voor naderend gevaar. Zorg dat je je altijd rustig beweegt en maak geen plotselinge bewegingen. Let er vooral op dat je eigen schaduw niet op de vlinder valt want dat is de kans er groot dat de vlinder wegvliegt.

13. Mocht de vlinder toch wegvliegen, blijf hem dan observeren. De kans is groot dat hij of op dezelfde bloem of vlakbij weer neerstrijkt.

14. Als er veel vlinders zijn kun je je ook op een bepaalde bloem richten en daar je statief opstellen. En dan geduldig wachten tot de vlinder naar jou toekomt.

15. Doe het liefst geen fel gekleurde kleding aan en draag geen sterkte parfums. Dit kan de vlinder erg afleiden van zijn uiteindelijke doel, namelijk de bloemen.

Begin van een afstandje al met foto’s maken van de vlinder en sluip al fotograferend stapje voor stapje dichterbij.

16. Compositie

Vlinders zitten vaak in het veld tussen kleurrijke bloemen. Natuurlijk wil je de meeste nadruk leggen op de mooie vlinder. Dit kan best een uitdaging zijn als je te maken hebt met een rommelige omgeving. Let goed op de achtergrond en beweeg eventueel een stukje naar links of recht om storende elementen buiten beeld te laten.

17. Het mooiste effect krijg je vaak als je de camera en lens parallel houdt aan de vlinder. Dus op dezelfde hoogte.

18. Als je dan met een klein F-getal werkt dan blijven de meeste delen van de vlinder scherp terwijl de achtergrond mooi vaag wordt.

19. Je kunt de vlinder ook in zijn omgeving fotograferen of op de mooie bloem waar hij zit te eten. Blijf dan op de achtergrond letten. Kies het liefst een bloem die vrij staat zodat je evengoed een rustige foto krijgt. Let op het lijnenspel. Maak bijvoorbeeld eens een foto in portretstand om ook de stengel waar de vlinder op zit te benadrukken.

Vlinderfotografie betekent vaak op je knieën zitten of op de grond liggen. Neem een kussentje, matje of tasje mee om vieze kleren te voorkomen en voor comfort zodat je een tijd op één plek kunt blijven zitten.

20. Belichting

Als je vlinders in de ochtend fotografeert dan is het licht meestal erg zacht.

21. Je kunt een vlinder ook met tegenlicht fotograferen. Dit kan een heel mooi effect geven als het zachte licht door de tere vleugels schijnt. Let wel op dat je de zon zelf niet rechtstreeks in beeld hebt.

22. Als je met tegenlicht fotografeert of als de vlinder wat meer in de schaduw zit dan kun je een kleine reflector gebruiken om de belichting beter in balans te krijgen. Dit kan heel simpel met een stukje aluminiumfolie of zelfs een stuk(je) wit karton. Zo kun je net een beetje extra licht op de vlinder laten vallen.

Je kan een flitser gebruiken maar dan krijgt je meestal maar één kans om een foto te maken omdat de vlinder vaak schrikt van de flits en wegvliegt.

Rupsen laten zich makkelijker fotograferen met flits. Zo kun je bijvoorbeeld bij een behaarde rups de haartjes extra benadrukken met flitslicht. Je moet wel weten hoe je je flitser bedient om te voorkomen dat er weinig sfeer ontstaat.

Foto: cursist Leoniek Huisman

23. Levenscylcus

Iedere prachtige vlinder begint zijn leven als eitje, dan wordt hij rups en daarna een pop om de metamorfose compleet te maken. Deze cyclus kan bij sommige soorten wel een paar jaar duren.

24. Als je het plan hebt om foto’s te maken van eitjes, rupsen en/of poppen is het van groot belang dat je weet op welke planten de vlinder die je wilt fotograferen haar eitjes afzet. Eitjes zijn lastig te vinden omdat ze zo klein zijn. Het is wel mooi om te fotograferen, zeker als de vlinder zelf ook op de plant zit. Sommige eitjes hebben een mooie structuur en zijn perfect voor een macrofoto. Rupsen komen hieronder aan bod.

25. Het vinden van poppen is een hele uitdaging. De poppen hebben vaak een hele goede schutkleur om te voorkomen dat ze worden opgepeuzeld door bijvoorbeeld vogels. Ook hier geldt weer dat het van belang is dat je weet waar je naar zoekt. Dit maakt het een stuk gemakkelijker. Lees je in op internet en bekijk foto’s van poppen. Als je eenmaal een pop gevonden hebt dan kun je alle tijd nemen om rustig foto’s te maken. Zo kun je je op een enkele soort richten en wekenlang zoet zijn met het vastleggen van de hele levenscyclus. Probeer eens een mooie serie te maken.

Foto: cursist Leoniek Huisman

26. Rupsen

Voordat een vlinder een vlinder wordt is hij eerst een rups. Rupsen doen weinig anders dan de hele dag eten en nog eens eten. Dit maakt ze relatief makkelijk te fotograferen omdat ze meestal niet erg snel zijn. Anders dan je zou verwachten zijn ze wel weer vrij bewegelijk. Ze zijn immers constant bezig met eten. De nazomer en de herfst is een prima tijd om op zoek te gaan naar rupsen.

27. Je kunt rupsen het beste vinden door te letten op vraatsporen. Rupsen zijn kwetsbaar. Ze worden vaak gegeten door andere dieren. Veel rupsen zitten verstopt of hebben een goede schutkleur.

28. Natuurlijk zijn er ook hele kleurrijke rupsen en rupsen die behaard zijn. Deze zijn meestal giftig en daarom kunnen ze er zo opvallend uit zien.

Raak nooit zomaar een rups aan.

29. Ze kunnen een giftige stof afscheiden en de haartjes van behaarde rupsen kunnen irritatie veroorzaken. Denk maar eens aan de eikenprocessierups. Kom dus niet in de verleiding om een rups op te pakken en even op een mooier blaadje te zetten. Sommige rupsen kunnen wel 10 cm groot worden. Probeer eens niet alleen maar de hele rups in beeld te brengen maar richt je ook op de details. Denk aan het kopje of een mooi vlekkenpatroon.

30. Nachtvlinders

Er leven meer dan 2000 soorten nachtvlinders in Nederland. Overdag houden ze zich veelal schuil. Als je er een weet te vinden dan kun je in alle rust foto’s maken want ze blijven rustig op een plek zitten. Ze hebben vaak een prachtige tekening en hele goede schutkleur.

31. Om nachtvlinders ’s nachts te kunnen zien kun je gebruik maken van een wit laken en een lichtbron. De vlinders komen op het felle licht af en gaan stil zitten op het laken. Zo kun je rustig fotograferen. Dit is leuk om details te fotograferen, maar zo een witte achtergrond is natuurlijk niet ideaal.

32. Wat je ook kunt doen is stroop smeren. Er zijn vele recepten te vinden op internet om een eigen stroop te maken die vlinders aantrekt. Als je dit op een boomstam smeert dan kun je de vlinders fotograferen tegen de boomstam. Zorg dat het licht diffuus is om harde schaduwen te voorkomen. Ga de volgende ochtend vroeg terug naar een lokplek omdat de nachtvlinders dan nog aanwezig zijn. Nu kun je ze bij het eerste daglicht fotograferen voordat ze een beschut plekje op gaan zoeken.

33. Geduld

Vlinders fotograferen betekent vooral veel geduld hebben. Het vergt wel wat oefening en natuurlijk moet je ook een beetje geluk hebben. Je zult zien dat het steeds beter gaat en dat je steeds mooiere resultaten krijgt als je vaak oefent. Hou dus vol.

Oranjetipje…

34. Uitgelicht: het Oranjetipje

Een vrij algemene soort die erg leuk is om te fotograferen is het oranjetipje. Het is familie van de witjes. De vrouwtjes zijn hebben aan de bovenkant witte vleugels. Het mannetje heeft karakteristieke oranje vlekjes aan de bovenkant van zijn vleugels. Alsof hij is aangetipt met een kwastje met oranje verf. Vandaar de naam. De onderkant van de vleugels van beide geslachten is groen en geel gemarmerd.

Heel toepasselijk worden de eerste oranjetipjes vaak op of rond Koningsdag voor het eerst waargenomen.

35. Het oranjetipje is een veel voorkomende soort. Je kunt hem vooral in het oosten van het land vinden. Ze vliegen voornamelijk langs bosranden en in vochtige graslanden.

Favoriet zijn de pinksterbloem en look-zonder-look.

36. De mannetjes zitten minder vaak stil omdat die meer bezig zijn met vrouwtjes zoeken om te paren. Ga op onderzoek uit en als je een locatie hebt gevonden kom dan vroeg in de ochtend terug. Zo maak je de meeste kans dat de vlinders goed te benaderen zijn.

37. Fotograferen in vlindertuinen

Er zijn meerdere (overdekte) vlindertuinen in Nederland. Ook bij slecht weer zijn dit aantrekkelijke plekken om toch vlinders te fotograferen. De meeste tuinen concentreren zich vooral op tropische soorten. Zoals de prachtige uilvlinder, de sierlijke passiebloemvlinder en als je veel geluk hebt de imposante Atlasvlinder.

38. Maar er zijn ook tuinen waar je Europese soorten kunt vinden die ook in Nederland voorkomen. Buiten overdekte vlindertuinen zijn er ook openbare vlindertuinen in parken en natuurgebieden. Dit zijn meestal kleine stukjes natuur waar bewust heel veel vlinderrijke planten en struiken worden geplant. Met als doel dat er veel en vaak meerdere soorten vlinders op af komen. Ook dit zijn geschikte plekken om te zoeken naar vlinders.

39. Houd ook in een vlindertuin je ogen goed open. Vaak zijn er buiten vlinders ook rupsen te zien. Meestal zijn er nog andere diertjes zoals vogeltjes, kikkers of hagedissen. Daarnaast zijn er prachtige bloemen te zien.

40. Houd er rekening mee dat de temperatuur in een tropische vlindertuin vaak veel hoger is dan buiten. Meestal hangt er bij de ingang van de vlindertuin een blower die warme lucht blaast. Hier kun je de lens van je camera onder houden om op te warmen. Dit kun je hetzelfde doen met je bril als je brildragend bent. Het opwarmen van het glas maakt de kans op beslaan een stuk kleiner.

41. Door de grote overgang van temperatuur kan er condens op je lens en bij je oculair ontstaan. Schrik hier niet van. Het kan op zich geen kwaad. Mocht het gebeuren is het belangrijkste dat je geduld hebt. Ga niet zomaar lopen vegen met je kleren of een doekje om de condens te verwijderen. Dit geeft vaak lelijke strepen op je lens.

In dat geval heeft je camera door de strepen moeite met scherpstellen en is er een grote kans dat je bij thuiskomst teleurgesteld wordt met vage of onscherpe foto’s. Zorg in plaats daarvan dat je geduld hebt zodat je camera kan acclimatiseren. Als de camera op temperatuur is zal de condens vanzelf langzaam verdwijnen. Nu ben je klaar om foto’s te maken.

De paden zijn vaak smal in een vlindertuin. Als je een statief gebruikt let dan op dat je de andere bezoekers niet te veel belemmert in hun route.

42. In een vlindertuin zijn vaak meerdere kleine plateaus te vinden met fruit of nectar. Hier komen de vlinders eten. Omdat de vlinders stil zitten lijkt dit een aantrekkelijke plek om foto’s te maken. Doe dit echter niet. De vlinders hebben tijd en rust nodig om te eten. Als je te dicht bij komt met de camera dan kun je ze verstoren. Daarbij zien dat plakje banaan en partje appel er heel onnatuurlijk uit op je foto.

43. Kijk goed om je heen. Veel vlinders hebben een hele goede schutkleur. Deze vlinders zitten vaak op de stam van een boom. Het gebeurt wel eens dat een vlinder op de grond zit. Let dus goed op waar je loopt. Soms gaan ze zelfs op je kleren zitten. Controleer jezelf goed voordat je naar buiten gaat dat je niet per ongeluk een vlinder meeneemt. Ze overleven niet in ons klimaat. Raak vlinders nooit aan en al zeker niet bij de vleugels. Gebruik liever een takje of blaadje om de vlinder op te laten lopen. Zo kun je hem veilig verplaatsen.

44. Meestal spuiten ze één keer per dag met water in een vlindertuin. Op dit moment zitten de vlinders meestal stil. Nu zijn ze makkelijker te fotograferen. Zoek contact met een vlindertuin voordat je een bezoekje brengt zodat ze je kunnen vertellen wat de beste en misschien ook rustigste tijd is. Dit vergroot je kansen op mooie vlinderfoto’s.

Goede vlindertuinen voor fotografie

45. Passiflorahoeve Harskamp
Dit is de grootste en meest uitgebreide vlindertuin van Nederland. Ze hebben een uitgebreide collectie van ongeveer 150 vlindersoorten. Verdeeld over 5 verschillende tuinen. Bijzonders is dat ze ook Europese soorten kweken. Je kunt hier bijvoorbeeld een koninginnepage of kolibrivlinder van heel dichtbij bewonderen. Verder zijn er honderden prachtige bloemen te zien.

46. Orchideeënhoeve
Je kunt hier naar een hele grote overdekte vlindervallei met 2000 vlinders. Er zweven vele kleurrijke tropische vlinders rond. Daarnaast kun je tropische vogeltjes, leguanen en schildpadden bewonderen.

47. Dierentuin
Natuurlijk zijn er ook een aantal dierentuinen die een mooie tropische vlindertuinen hebben. Het Noorder dierenpark in Emmen was de eerste dierentuin van Europa met een heuse tropische vlindertuin. Ook in het nieuwe park “Wildlands zoo” zijn ze te bewonderen. Daarnaast hebben zowel Blijdorp als Artis mooie vlindertuinen.

48. Wilde tuinen
Er zijn ook openbare tuinen waar bewust planten worden neergezet die veel vlinders aantrekken. Hoewel er geen garantie is zoals in een overdekte vlindertuin is er toch veel kans om vlinders te zien. En het leuke is natuurlijk ook dat hier alleen onze eigen inheemse soorten te zien zijn. Een voorbeeldje van zo een tuin is De Vlinderhof in het Maximapark in Utrecht. Maar er zijn vele vlindertuinen groot en klein. Soms midden in woonwijken. Als je in de buurt gaat rondvragen kom je vast iets tegen.

49. Wil je meer weten over vlindertuinen en ook waar je ze kunt vinden? Kijk dan op de website van de vlinderstichting https://www.vlinderstichting.nl/vlinders/vlinders-kijken/vlindertuinen1/

50. Wees voorzichtig

Vlinders worden steeds zeldzamer en veel vlinders staan op de rode lijst van bedreigde soorten. Wees daarom erg voorzichtig met vlinders. Raak ze nooit met je handen aan, ook de rupsen niet. Verstoor ze zo min mogelijk en ga niet achter ze aan jagen. Een vlinder heeft tijd en rust nodig om te eten en zich voort te planten. Heb geduld en neem de tijd om rustig te genieten van deze mooie en kwetsbare diertjes.

Ontvang nu gratis het boek de 10 Bouwstenen van Betere Fotografie & Ontdek de Creatieve Lens

Gratis  downloaden >> (klik op het geel)

  • In deze 10 onmisbare stappen naar betere fotografie
  • Duidelijke uitleg met inspirerende voorbeeldfoto’s
  • 50+ pagina’s waardevolle tips
  • Incl. E-book “Ontdek de Creatieve Lens”, nr. 1 aanrader (betaalbaar & geen verkoop van apparatuur)
  • Sfeervolle voorbeeldfoto’s van cursisten, met deze lens gemaakt
  • Ontvang gratis persoonlijk aankoopadvies op maat: 100% onafhankelijk

Wil jij je echt goed en snel ontwikkelen?

Volg mijn VIP Begeleidingsprogramma >>. Toegang tot alle Videocursussen, Cursus Macro & Closeupfotografie met stap-voor-stap-Sfeermethode, unieke Real-time Praktijkvideo’s (100% meekijken met mijn camera), Maandelijkse Inspiratie-opdracht, Maandelijkse Fotofeedback Video’s, deel foto’s met elkaar in de dagelijks actieve Kijk & Zie Community. Nu met extra Videocursussen.

Bekijk voor Macro ook deze artikelen:

Stel onderaan je vragen

Scroll naar beneden. 

  • Ik reageer persoonlijk op jouw vraag (die met dit artikel te maken heeft) en ben 100% onafhankelijk. Er is geen belang bij wat jij koopt.
  • Geef even wat informatie: je camera en lenzen die je hebt, wat je wil fotograferen en in welke omstandigheden (ook binnen?) en wat je budget ongeveer is.

Ook interessant voor anderen? Delen mag!