Fullframe camera: voordelen en nadelen

Joris Dijkema

Fullframe camera kopen of een cropcamera (APS-C sensor)? Regelmatig hoor ik die overweging bij cursisten voorbijkomen. Wat zijn voordelen en nadelen? Wat is nu de invloed van de grootte van de sensor? In dit artikel ontdek je hoe het zit zodat je een bewuste keuze kan maken.



Voor je verder leest raad ik je trouwens aan om Gratis het boek De 10 Bouwstenen van Betere Fotografie te  downloaden  >>(klik op de gele tekst).

Ontdek de 10 onmisbare stappen voor krachtige & creatieve fotografie, mijn allerbeste aankoopadvies over de Creatieve Lens (betaalbaar en 100% onafhankelijk), voorkom een miskoop door aankoopadviezen, 50+ inspirerende foto’s met uitleg erbij.

Goed om te weten en uniek, alle adviezen over camera’s & lenzen op dit blog zijn 100% onafhankelijk. Geen belangen bij je aankoop, geen links naar of banden met camerawinkels. Ook word ik op geen enkele wijze gesponsord door cameramerken.

Inhoudsopgave

Voor je verder leest raad ik je aan om Gratis het boek De 10 Bouwstenen van Betere Fotografie te  downloaden  >>(klik op het geel). Ontdek de 10 onmisbare stappen voor betere fotografie, ontvang als je wil persoonlijk aankoopadvies over camera’s/lenzen op maat, mijn allerbeste aankoopadvies over de Creatieve Lens (betaalbaar en geen verkoop van lenzen), tips over camera-instellingen en boordevol inspirerende voorbeeldfoto’s met duidelijke uitleg.

Wat is een fullframe camera (sensor)?

De termen fullframe, APS-C (soms ook wel “cropcamera” genoemd), MFT (Micro Four Thirds) hebben te maken met de grootte van de sensor in de camera. We gaan eerst in op de fullframe sensor en later zullen ook andere sensoren (sensorgrootte) worden besproken.

Fullframe verwijst naar een sensor die 36 x 24 mm groot is, dit komt eigenlijk overeen met de vroegere film in het analoge tijdperk. Dus voordat er digitale camera’s waren. De sensor heeft de fotorolletjes/filmrolletjes vervangen.

Overigens bestaat er ook nog grotere sensoren dan fullframe, de zogenaamde mediumformaat camera’s zijn daarvan een voorbeeld. Daar ga ik verder niet op in nu omdat die bijna niet gebruikt worden, ook weinig professionals beschikken hierover.

Afbeelding: https://en.wikipedia.org/wiki/Full-frame_digital_SLR

Wat is een “cropcamera” of APS-C sensor?

Naast fullframe sensoren zijn er ook kleinere varianten van de sensor op de markt, veel zelfs. Bij een camera met APS-C sensor (dit komt van Advanced Photo System type C; mag je meteen vergeten…) is de sensor duidelijk kleiner dan die bij een fullframe camera. Deze is grofweg 2/3e van de grootte van een fullframe sensor. Er wordt eigenlijk een uitsnede gemaakt van het beeld, een “crop” (croppen betekent eigenlijk knippen; dus een stuk eruit knippen).

Per cameramerk verschilt ook die cropfactor. Een overzicht

Cropfactor per cameramerk

Een overzicht:



      • Nikon: 1,5
      • Sony: 1,5
      • Canon: 1,6
      • Fuji: 1,5
      • Panasonic: 2 (MFT-sensor)
      • Olympus: 2 (MFT-sensor)
      • Samsung: 1,5
      • Pentax: 1,5

Wat doet de cropfactor?

Een camera die een kleinere sensor heeft (zoals een APS-C) of Micro Four Thirds) heeft een cropfactor. De cropfactor heeft invloed op het beeld dat je krijgt. Er wordt een uitsnede gemaakt.

Eigenlijk verlengt de cropfactor je lensbereik. Je krijgt er dus gratis meer zoombereik mee. Wanneer dat positief of negatief is wordt later besproken. Eerst even praktisch en een vergelijking.

Voorbeeld

Fotograaf A heeft een Nikon spiegelreflexcamera met APS-C sensor (cropfactor is dan 1,5 zoals je zag). Hij heeft een 200 mm lens. Eigenlijk is zijn lens op deze “cropcamera” geen 200 mm, maar 200 x 1,5 = 300 mm. Je moet dus de lengte van de lens vermenigvuldigen met de cropfactor. Dan krijg je de eigenlijke (effectieve) brandpuntsafstand. Brandpuntsafstand is een duur woord voor de lengte van de lens.

Fotograaf B heeft een Nikon fullframe spiegelreflexcamera. Op zijn fullframe camera is diezelfde 200 mm lens ook echt 200 mm.

Fotograaf C heeft een Canon spiegelreflexcamera met APS-C sensor (cropfactor dan 1,6 zoals je zag). Dus diezelfde 200 mm lens levert bij Canon 320 mm zoombereik op.

Fotograaf D heeft een Olympus systeemcamera met MFC (Micro Four Thirds) sensor (cropfactor is dan 2 zoals je zag). Bij hem is 200 mm dus eigenlijk 400 mm.

De fullframe camera geeft met dezelfde lens een weidser beeld dan een “cropcamera”

Voordelen fullframe camera (sensor)

Wat zijn nu voordelen van een fullframe camera op een rij:



      • Een fullframe sensor (36 x 24 mm) biedt hogere beeldkwaliteit dan een kleinere sensor, zoals een APS-C sensor of een nog kleinere sensor zoals de MFT-sensor. Er wordt meer details, scherpte opgenomen. Er is meer ruimte tussen de gevoelige pixels en daardoor minder kans op ruisvorming (verlies van details, scherpte en ontstaan van korreligheid).
      • Dit verschil in beeldkwaliteit wordt groter naarmate je op hogere ISO fotografeert (dit doe je dus bij weinig licht). Bij sommige vormen van fotografie heb je daar standaard mee te maken. Denk hierbij aan sportfotografie in een zaald, concertfotografie, fotografie van wildlife of vogels bij weinig licht (schemering, vroeg in de ochtend), reportages die je binnen moet maken in een slecht verlichte zaal. En ook bij trouwfotografie is er binnen weinig licht, in het stadhuis, bij het feest enz.  Er ontstaat minder ruis dan bij een kleinere sensor.
      • Je kan met minder scherptediepte (“depth of field”) fotograferen. In andere woorden, je kan meer achtergrondonscherpte bereiken (of onscherpere voorgrond) dan bij een kleinere sensor. Bij dromerige macrofotografie kan je hiervan profiteren. Je achtergronden worden nog wat onscherper, waardoor er meer rust ontstaat. De zogeheten “bokeh” kan mooier uitpakken (hoewel dit ook afhangt van je lens). Bij portretfotografie wil je soms ook heel weinig scherptediepte. Overigens kan je zeker weinig scherptediepte behalen met een APS-C sensor, maar net iets minder.
      • Het dynamisch bereik is groter dan bij een kleinere sensor. Het dynamisch bereik is een wat ingewikkelde term. Het houdt eigenlijk in het grootste verschil tussen de lichtste en de donkerste delen in één scene die een camera met behoud van details kan vastleggen. Stel je even een landschap voor. Een zonsondergang met een felle, lichte lucht en een veel donkerder land. Dat is dus een groot contrast (Verschil) tussen het lichtste en het donkerste deel. Onze ogen kunnen dat verschil goed overbruggen. Je kan ook zeggen: onze ogen hebben dus een groot dynamisch bereik. Wij zien zowel details in de lichte lucht als in het donkere land. Camera’s – ook de duurste – hebben een minder goed dynamisch bereik dan onze ogen. Dit betekent praktisch dat OFWEL de lichtste delen te licht worden (detailverlies, overbelichting) ofwel de donkerste delen te donker (zwart, “dichtgelopen zwart” zegt men dan, één zwart vlak). OFWEL zowel lichte als donkere delen hebben verlies. Nu terug naar de sensor. Hoe beter het dynamisch bereik van de sensor, hoe meer details je toch nog in zo’n lastige lichtsituatie (erg lichte én erg donkere delen in een scene) kan vastleggen.

Bij indoor sportfotografie is er altijd weinig licht. Een hoge ISO leidt op een fullframe camera ook tot ruis maar minder dan op een camera met een kleinere sensor. Betekent zeker niet dat je per se een fullframe camera nodig hebt (een lichtsterke lens is wel belangrijk).

Nadelen fullframe camera (sensor)



      • Ten eerst de prijs. Camera’s met een fullframe sensor zijn gewoon een heel stuk duurder en daardoor minder toegankelijk. Het kost ook meer om zo’n grote sensor te maken. De meeste mensen hebben ook geen fullframe sensor (en dat hoeft ook niet).
      • Lenzen zijn over het algemeen duurder dan lenzen die speciaal ontwikkeld worden voor de APS-C camera’s (of andere camera’s met kleinere sensor).
      • Je hebt meer last van lensfouten, deze doen zich namelijk eerder voor aan de rand (hoeken). Bijvoorbeeld vignettering (de hoeken worden donkerder), lichtafval. En ook verlies van scherpte treedt vaker op in de hoeken dan in het centrum. Omdat een cropcamera een uitsnede maakt, heb je daar minder last van dan bij een fullframe sensor.

Voordelen APS-C of andere kleinere sensor (zoals MFT)



      • Je krijgt gratis zoombereik erbij. Zoals eerder genoemd wordt een 200 mm bijvoorbeeld effectief 300 mm. Dit is een voordeel bij met name wildlifefotografie (dieren), sport en zeker ook wie gericht is op vogelfotografie. Je komt heel vaak lengte tekort en het verschil tussen 200 mm en 300 mm is zeker wel fors. Toen ik overstapte naar fullframe miste ik echt bereik in het begin. Bij een MFT-sensor (Micro Four Thirds, nog wat kleiner) is dit effect nog groter. Je krijgt geen 200 mm maar 400 mm met de cropfactor 2 bij Olympus of Panasonic systeemcamera’s met MFT-sensor. Toch heb je een relatief lichte lens in je hand. Op die manier combineer je een lichter gewicht en een kleinere omvang met toch veel zoombereik. Er is bijvoorbeeld een Panasonic lens (niet goedkoop) van 100-400 mm dus dus eigenlijk 200-800 mm wordt.
      • Camera is vaak goedkoper in aanschaf
      • Er is een vaak een goedkopere lijn lenzen. Bij fullframe betaal je vaak “de hoofdprijs”
      • Minder lensfouten

Met een “cropcamera” (APS-C sensor) krijgen je lenzen meer bereik. Een 300 mm lens werd hier door de 1,6x cropfactor 480 mm waardoor ik de tijger dichterbij kon halen

Nadelen APS-C of andere kleinere sensor (zoals MFT)

Dit is eigenlijk al aan de orde geweest bij voordelen van fullframe, daarom houd ik het korter hier.



      • Wat minder details vastleggen, met name bij hogere ISO meer ruis
      • Wat meer scherptediepte, soms is dit een nadeel maar maak je er niet druk om
      • Belangrijk is nog wel dat het voordeel van gratis meer lensbereik voor je telelenzen (die 200 mm lens die een 300 mm werd) nadelig werkt bij groothoeklenzen. Een 18 mm lens is namelijk met een cropfactor van 1,5 geen 18 mm maar 27 mm. Dat is echt een veel minder weids beeld. Koop daarom voor een cropfactor bijvoorbeeld een groothoeklens die begint bij 10 mm. Bijvoorbeeld 10-18 of 10-20 of 10-24 mm.

Heb jij ook een dure camera gekocht en mis je de mooie foto’s? Haal meer uit je camera – Gratis de 10 onmisbare stappen  downloaden  >>(klik op de oranje tekst).

Passen je lenzen ook op fullframe camera’s?

Bij Canon spiegelreflexcamera’s worden EF-S lenzen gemaakt voor APS-C camera’s, deze zijn goedkoper, vaak ook lichter. Ze passen NIET op een fullframe camera, ik probeer dit in een keer een ohandige bui en toen viel het matglas uit mijn fullframe camera, schade. Die kon naar de reparatiecentrum. Stap je over naar fullframe, dan passen je EF-S lenzen dus niet op die camera.

Bij Nikon heb je DX-lenzen voor APS-C camera’s en FX lenzen voor fullframe camera’s.

Sony systeemcamera’s hebben NEX lenzen geoptimaliseerd voor APS-C camera’s en FE lenzen voor fullframe camera’s.

In sommige gevallen moet je je realiseren dat niet alle lenzen die je al hebt of een lens die je gaat kopen, niet kan worden meegenomen naar de fullframe camera die je in de toekomst misschien wil.

Moet je een fullframe camera kopen?

Dit is een persoonlijke vraag. Mijn mening is deze:



      1. Investeer in je ontwikkeling. Leer met je camera omgaan én anders kijken
      2. Investeer in lenzen, die zijn veel meer bepalend dan de camera. Een matige lens op een fullframe camera helpt je niet
      3. Investeer in een camera die bij je past

Je gaat niet vanzelf betere foto’s maken met een fullframe camera. Compositie, omgaan met licht, ervaring, creativiteit, er daadwerkelijk op uitgaan, je ontwikkeling serieus nemen. Het is allemaal veel bepalender.

Ook hangt het erg af van je soort fotografie. Bij vogelfotografie kan je heel goed beter af zijn met een cropcamera door het grotere lensbereik (zelf voor wildlife en soms sport).

Realiseer je ook dat een fullframe camera doorgaans gemaakt is voor een professional. Daarbij wordt in de bediening en het menu ook uitgegaan van kennis van functies. Een beginner verzuipt nog eerder in de bediening van een fullframe camera dan die van een instapmodel. Dit helpt je in het begin dan niet.

Veel voorkomende camera’s met APS-C sensor

Een overzicht per merk:

Canon 100-serie

Canon EOS 100D, 200D, 250D, 350D, 400D, 450D, 500D, 550D, 600D, 650D, 700D, 750D, 760D, 800D

Canon 1000-serie

1000D, 1100D, 1200D, 1300D, 2000D, 4000D

Canon 10-serie

Canon EOS 20D, 30D, 40D, 50D, 60D, 70D, 80D, 90D (semi-professioneel)

1-serie

Canon EOS 7D, 7D Mark II (semi-professioneel)

Canon systeemcamera

Canon EOS M100, M50, M3, M5, M6

En bij Nikon zijn er ook veel APS-C spiegelreflexcamera’s:

Nikon 3000-serie 

D3000, D3100, D3200, D3400, D3400, D3500

Nikon 5000-serie

Nikon D5000, D5100, D5200, D5300, D5500, D5600

Nikon 7000-serie (semi-professioneel)

D7000, D7100, D7200, D7500

Topmodel APS-C:Nikon D500 (wildlife, dieren, sport)

En oudere modellen zoals D300 en D300S.

Oudere Nikon-modellen zoals D40, D50, D60, D70, D80, D90.

Nikon systeemcamera: Nikon Z50

Sony systeemcamera’s met APS-C sensor:

Sony A5000, A5100, A6000, A6100, A6300, A6400, A6500, A6600

Fuji systeemcamera’s met APS-C sensor:

Fujifilm X-T1, Fujifilm X-T2, Fujifilm X-T3

Fujifilm X-H1

Fujifilm X-T20, Fujifilm X-T30, Fujifilm X-T100

Fujifilm X-E3, Fujifilm X-Pro2, Fujifilm X-Pro 3 (titan), Fujifilm X-A7

Veel voorkomende camera’s met fullframe sensor

Canon spiegelreflexcamera’s:  EOS 6D, 6D Mark II, 5D, 5D Mark II, 5D Mark III, 5D Mark IV, 1D-X, 1D-X mark II, 1D-X Mark III (komt nog). De 1D Mark IV is een 1,3 cropcamera.

Canon systeemcamera’s: EOS R, EOS RP, EOS R5, R6, R6 II, R3, R8

Nikon spiegelreflexcamera’s: D610, D700, D750, D810, D850, D3, D4, D5

Nikon systeemcamera’s: Nikon Z6, Z7, Z6 II, Z8, Z7 II, Z9

Sony systeemcamera’s: A7, A7S, A7 II, A7 III, A7 IV, A7R, A7R II, A7R III, A7R IV, ArRV, A9, A9 II, A1

Hoe denk jij over fullframe of cropcamera?

Deel jouw mening hieronder. Misschien heb je nog aanvullingen.

Ontvang nu gratis het boek de 10 Bouwstenen van Betere Natuurfotografie & Ontdek de Creatieve Lens



Gratis het boek De 10 Bouwstenen van Betere Fotografie  downloaden  >>(klik op de gele tekst).

  • In deze 10 onmisbare stappen naar krachtige en creatieve natuurfotografie
  • Duidelijke uitleg met 50+ inspirerende voorbeeldfoto’s met uitleg
  • 50 pagina’s waardevolle tips
  • Incl. E-book “Ontdek de Creatieve Lens”, nr. 1 aanrader (betaalbaar & geen verkoop van apparatuur)
  • Sfeervolle voorbeeldfoto’s van cursisten, met deze lens gemaakt
  • Ontvang gratis persoonlijk aankoopadvies op maat: 100% onafhankelijk

Wil jij je echt goed en snel ontwikkelen?

Volg mijn VIP Begeleidingsprogramma >>. Toegang tot alle Videocursussen met stap-voor-stap-uitleg, unieke Real-time Praktijkvideo’s (100% meekijken met mijn camera), Maandelijkse Inspiratie-opdracht, Maandelijkse Fotofeedback Video’s, deel foto’s met elkaar in de dagelijks actieve Kijk & Zie Community. Nu met extra Videocursussen.