Fotograferen bij weinig licht

Joris Dijkema

Licht is een van de belangrijkste aspecten van fotografie. Fotograferen met weinig licht kan daarom soms als een uitdaging aanvoelen. In dit artikel gaan we in op wat het verschil is tussen veel en weinig licht, wanneer je hiermee in aanraking komt en talloze manieren hoe je hiermee om kan gaan. Ben jij iemand die geïntimideerd is door fotograferen in weinig licht kan dit artikel jou handvatten bieden om hiermee om te gaan.

Voor je verder leest raad ik je trouwens aan om Gratis het boek De 10 Bouwstenen van Betere Natuurfotografie te downloaden >>(klik op de gele tekst).

Ontdek de 10 onmisbare stappen voor krachtige & creatieve fotografie, mijn allerbeste aankoopadvies over de Creatieve Lens (betaalbaar en 100% onafhankelijk), voorkom een miskoop door aankoopadviezen, 50+ inspirerende foto’s met uitleg erbij.

Goed om te weten en uniek, alle adviezen over camera’s & lenzen op dit blog zijn 100% onafhankelijk. Geen belangen bij je aankoop, geen links naar of banden met camerawinkels. Ook word ik op geen enkele wijze gesponsord door cameramerken.

Inhoud

Licht in fotografie

Licht is een van de fundamentele aspecten van fotografie. Fotografie betekent letterlijk schrijven met licht. Een afbeelding wordt vastgelegd doordat licht tegen objecten weerkaatst, dit wordt vervolgens opgenomen door de sensor in de digitale fotografie en het filmrolletje in de analoge fotografie.

Doordat donkere objecten meer licht in zich opnemen en lichtere objecten meer licht weerkaatsten zien we alle details in de afbeelding. Wanneer er weinig licht is in de omgeving wordt de algehele belichting donkerder. We kunnen echter ook zelf de belichting van de afbeelding aanpassen door onze instellingen aan te passen. We gaan hier kort in op deze instellingen, als je meer begeleiding nodig hebt is mijn VIP Academy wellicht iets voor jou.

Om de belichting te beïnvloeden hebben we de sluitertijd, de ISO en tot slot het diafragma. De sluitertijd wil letterlijk zeggen hoe lang we licht laten komen op de sensor. Let wel op dat hoe langer de sluitertijd hoe meer kans op onscherpe of ‘bewogen’ afbeeldingen.

De ISO staat ook wel bekend als de lichtgevoeligheid van de sensor, hoe hoger de ISO hoe gevoeliger de camera is voor licht. Let wel op dat je met een hogere ISO vaak meer ruis introduceert in je afbeelding.

De vuistregel is daarom ook vaak dat je pas je ISO aanpast wanneer je sluitertijd geen aanpassingen meer toelaat. Het diafragma wordt bepaald door je lens, dit wil dan ook zeggen hoeveel licht je lens binnenlaat. Een klein f getal, zeg f/1.8, laat meer binnen dan een f getal van bijvoorbeeld f/8.0. Let wel op dat het diafragma weer invloed heeft op de scherptediepte van je afbeelding. Of alles scherp wordt of sommige delen juist onscherp (denk aan een wazige voorgrond of achtergrond.

Nu we weten welke instellingen hebben om de hoeveelheid licht te beïnvloeden kunnen we over gaan op hoe je deze instellingen kan gebruiken om méér licht in je afbeelding te introduceren. Met behulp van je sluitertijd kan je dit doen door deze te verlengen, let wederom wel op dat je sluitertijd niet te lang zal zijn.

Hoe lang jij je sluitertijd kan instellen hangt een beetje af van je lens maar ook hoe stabiel je handen zijn. Sommige mensen kunnen uit de hand fotograferen tot 1/50s terwijl andere maar tot 1/100s kunnen.

Je lichtgevoeligheid of ISO kan je ook verhogen om meer licht in je afbeelding te krijgen, let wel op dat dit meer ruis kan introduceren, sommige mensen zijn daardoor geneigd om hun foto onder te belichten en dit te compenseren in de nabewerking.

Dit is echter niet goed om te doen, je kan beter een hogere ISO gebruiken en je afbeelding correct belichten dan onderbelichten en hiervoor compenseren in de nabewerking. De tweede scenario introduceert namelijk nog meer ruis in de afbeelding. Tot slot hebben we het diafragma dat we open kunnen draaien tot zijn maximum (klein f getal). In sommige situaties kan een klein scherptediepte wel voor problemen zorgen, kijk dus per situatie altijd of dit kan.

Je kan beter een hogere ISO gebruiken en je afbeelding correct belichten dan onder belichten en hiervoor compenseren in de nabewerking

Situaties met weinig licht

Situaties met weinig licht zullen misschien wel vaker voorkomen dan je in eerste instantie denkt, het kan namelijk al zo zijn dat je te weinig licht hebt als je met een niet lichtsterke lens onder een dicht bladerdak staat. Andere plekken waar je te weinig licht kan tegenkomen zijn bijvoorbeeld binnen in gebouwen zoals bijvoorbeeld kerken of stadhuizen wanneer je bijvoorbeeld een trouwerij fotografeert.

Ook ’s avonds laat na zonsondergang en tijdens het blauwe kwartiertje kan je al te weinig licht hebben, ’s ochtends vroeg kan je last hebben van hetzelfde effect.

Beste instellingen voor weinig licht

Veel mensen zoeken naar een vast antwoord of vuistregel voor een situatie met weinig licht, helaas kan ik je deze niet op een bordje geven. De beste instellingen hangen heel erg af van jouw specifieke situatie. Tijdens een bruiloft kan je het bijvoorbeeld niet altijd veroorloven om weinig scherptediepte te gebruiken.

Meestal is het handig om te beginnen met het verlengen van je sluitertijd. Wanneer je uit de hand fotografeert kan je de vuistregel gebruiken dat de maximale sluitertijd die je kan gebruiken ongeveer gelijk is aan de lengte van je brandpuntafstand, stel je gebruikt een 100mm lens dan is je maximale sluitertijd voor een scherpe foto 1/100s.

Deze sluitertijden kunnen zoals eerder gezegd afhangen van hoe stabiel jij je handen kan houden tijdens het fotograferen. Houd ook rekening met de cropfactor van je camera zijn sensor tijdens het kijken naar je brandpuntafstand. Op je lens kan wel 100mm staan maar als je een crop sensor gebruikt is dit in werkelijkheid 150mm. Een aantal andere ankerpunten qua sluitertijd die je zou kunnen gebruiken zijn hieronder voor je op een rijtje gezet.

1/500s, gebruik deze sluitertijd om snelle beweging van bijvoorbeeld een sporter of auto te bevriezen
1/125s, soort vuistregel bij portretten
1/100s, houd je sluitertijd hierboven om scherpe foto’s te krijgen wanneer je uit de hand fotografeert.
1/60s, wanneer je hieronder gaat wordt het toch wel echt tijd om een statief of een dergelijke stabilisator te gebruiken.
1/20s, bij deze sluitertijd zal je merken dat mensen en water uitgeveegd zijn door de beweging
1-3s, water zal nu een stuk gladder lijken, de beweging is nu minder goed te zien.

Oké, nu hebben we het gehad over hoe je sluitertijd kan gebruiken om je belichting te verlichten, je kan ook je ISO gebruiken om meer licht te introduceren.

Door je ISO omhoog te krikken wordt het elektrische signaal uit je sensor versterkt, let alleen wel op dat je nu ook de natuurlijke ruis van een elektrisch signaal versterkt. Dit fenomeen zorgt ervoor dat er vaak meer ruis wordt gezien bij foto’s met een hogere ISO.

Een tip die hierbij kan helpen is om niet conservatief te zijn met je ISO. Het is beter om de belichting meteen goed te doen in plaats van achteraf nog de belichting op te krikken. Achteraf compenseren introduceert vaak nog meer ruis in je afbeelding.

Tot slot kunnen we nog spelen met het diafragma van je lens, we hebben eerder al gezegd dat een klein f getal meer licht binnenlaat dan een groot f getal. Het is dus de tip om een zo groot mogelijk f getal te kiezen, denk hierbij bijvoorbeeld aan f/1.8 of f/2.8, lenzen die zo’n groot maximaal diafragma hebben worden lichtsterke lezen genoemd.

Beste lens voor weinig licht

In het kopje hiervoor hebben we het al door laten schemeren dat een lens met een groot maximaal diafragma beter is in situaties met weinig licht dan lenzen met een klein maximaal diafragma. Het is dus goed om een zo lichtsterk mogelijk objectief uit te zoeken wanneer je weet dat je gaat fotograferen in situaties met weinig licht.

Ook tijdens het aanschaffen van een nieuwe lens wordt vaak als eerste gekeken naar hoe lichtsterk een objectief is. Wat daarbij ook komt kijken is dat een lichtsterk objectief vaak erg duur en zwaar/ groot is. Wat kan helpen met de kosten drukken is kijken naar prime objectieven, deze lenzen zijn objectieven met een vast brandpuntafstand. Je kan met deze lenzen dus niet in- of uitzoomen, je ruilt hier dus eigenlijk flexibiliteit in voor lichtsterkte. Denk aan de populaire 50 of 35mm f/1.8 lenzen.

Tot slot zijn lenzen die beschikken over beeldstabilisatie geschikter voor fotograferen bij weinig licht dan lenzen die dit niet hebben. Beeldstabilisatie vangt namelijk de lichte trillingen uit je hand tot een bepaald niveau op. Ook staat beeldstabilisatie je toe om je sluitertijd dus net een klein beetje te verlengen.

Statief en weinig licht

Wat vaak ook kan helpen bij weinig licht is het uitreiken naar hulpmiddelen zoals een statief of monopod, deze hulpmiddelen staan je toe een langere sluitertijd te gebruiken dan dat je zelf uit de hand kan. Hoe steviger het statief hoe langer je je sluitertijd kan laten oplopen.

Een stevig statief brengt vaak ook redelijk wat gewicht met zich mee, als tip kan je je camera tas hangen aan je statief om hem wat extra gewicht te geven zodat hij wat steviger op de grond staat.

Zelf licht toevoegen

Tot slot kan je nog zelf licht toevoegen met behulp van flitsers en reflectoren. Dit wordt veel gedaan in de commerciële fotografie bij weinig licht, denk bijvoorbeeld bij concerten, feesten of bruiloften. Let wel op dat het flits licht niet te hard gaat worden in contrast met je omgeving.

Je ziet dit terug in de vorm van hele harde schaduwen, je ziet bijvoorbeeld niks meer in de achtergrond terwijl je onderwerp erg fel is, probeer hier een balans in te vinden qua instellingen of maak gebruik van bouncing of externe flitsers. Met bouncing wordt bedoeld dat je het licht laat weerkaatsen op een oppervlak, het liefste een wit of licht oppervlak, dit maakt het licht wat zachter en natuurlijker.

Ook kan je gebruik maken met externe flitsers, deze flitsers kunnen gebruik maken van zogenaamde softboxen of je kan ze ook laten bouncen. Op deze manier heb je meer controle over waar het licht precies vandaan komt.

Ontvang nu gratis het boek de 10 Bouwstenen van Betere Natuurfotografie & Ontdek de Creatieve Lens

Gratis Natuurfotografie Boek downloaden >> (klik op het geel)

In deze 10 onmisbare stappen naar krachtige en creatieve natuurfotografie
Duidelijke uitleg met 50+ inspirerende voorbeeldfoto’s met uitleg
50 pagina’s waardevolle tips
Incl. E-book “Ontdek de Creatieve Lens”, nr. 1 aanrader (betaalbaar & geen verkoop van apparatuur)
Sfeervolle voorbeeldfoto’s van cursisten, met deze lens gemaakt
Ontvang gratis persoonlijk aankoopadvies op maat: 100% onafhankelijk

Wil jij je echt goed en snel ontwikkelen?

Volg mijn VIP Begeleidingsprogramma >>. Toegang tot alle 300+ Videolessen, stap-voor-stap uitleg, unieke Real-time Praktijkvideo’s (100% meekijken met mijn camera), Maandelijkse Inspiratie-opdracht, Maandelijkse Fotofeedback Video’s, deel foto’s met elkaar in de dagelijks actieve Kijk & Zie Community. Nu met extra Videocursussen.

Meer populaire artikelen

Stel onderaan je vragen over fotograferen bij weinig licht & krijg persoonlijk aankoopadvies op maat

Scroll naar beneden.

Ik reageer persoonlijk op jouw vraag (die met dit artikel te maken heeft) en ben 100% onafhankelijk. Er is geen belang bij wat jij koopt.
Geef even genoeg informatie (hoe meer, hoe beter): je camera en lenzen die je hebt, wat je wil fotograferen en in welke omstandigheden (ook binnen?) en wat je budget ongeveer is.