53 tips om paddenstoelen te fotograferen: hoe, waar & met welke lens?

Joris Dijkema

Paddenstoelen, de herfst is hiervoor de beste tijd maar niet de enige tijd (misverstand, daarover later meer). Met hun prachtige warme kleuren en bijzondere vormen, en soms ook geuren, noem ik ze altijd de bloemen van de herfst. Duik ook eens in deze magische wereld en ontdek hier hoe je paddenstoelen mooi in beeld kunt brengen. Welke lens gebruik je? Wat is het beste en meest betaalbare alternatief als een macrolens voor jou te duur is? Wat zijn mooie en populaire soorten? En waar vind je die?

Inhoudsopgave:

Voor je verder leest raad ik je trouwens aan om  Gratis het boek De 10 Bouwstenen van Betere Fotografie te  downloaden  >>(klik op de gele tekst). Ontdek de 10 onmisbare stappen voor betere fotografie, mijn allerbeste aankoopadvies over de Creatieve Lens (betaalbaar en 100% onafhankelijk), voorkom een miskoop door aankoopadviezen, tips over techniek en boordevol inspirerende foto’s met uitleg erbij.

1. Kijk goed rond

Sommige paddenstoelen zijn piepklein en je moet echt goed zoeken om ze te zien. Ze groeien niet alleen op de grond. Er is bijvoorbeeld een soort die op (de grond liggende) dennenappels groeit. Daarnaast kunnen ze op boomstammen zitten, op wallen, liggende bomen en in boomholtes.

2) Kijk vooral ook naar boven want ze kunnen ook hoger in de boom zitten. Dit geeft vooral een mooi effect als je de onderkant van de hoed in tegenlicht kunt fotograferen.

3) Als je een mooie paddenstoel ziet, loop er dan niet klakkeloos naartoe. Let goed op waar je loopt en dat je geen andere paddenstoelen vertrapt.

4. Gebruik je zintuigen

Natuurlijk zoek je paddenstoelen vooral op zicht. Maar veel paddenstoelen scheiden ook een bepaalde geur uit. Let daar maar eens op.

Zo heeft bijvoorbeeld de grote parasolzwam een nootachtige geur. De meest bekende is de (de naam zegt het al) stinkzwam. Deze scheidt een stinkende vloeistof af waar vliegen op af komen. Die verspreiden op hun beurt de sporen. Je ruikt de stinkzwam voordat je hem ziet. Als je de geur een maal geroken hebt zal je hem altijd herkennen.

5. Niet alleen de herfst

Het is een misverstand dat paddenstoelen alleen in de herfst te zien zijn. Uiteraard is dit wel de allerbeste tijd. Maar er zijn ook soorten die in het voorjaar of zelfs in de winter groeien. Dan heb je nog bijvoorbeeld tonderzwammen. Deze zijn hard en blijven het hele jaar op de boom zitten. Ook de welbekende elfenbankjes groeien het hele jaar door.

6. Vocht

Veel paddenstoelen houden van een vochtige omgeving. Of in ieder geval groeien ze eerder bij vocht. Ga eens het bos in nadat het een paar dagen flink geregend heeft. Meestal komen ze dan letterlijk als paddenstoelen uit de grond.

7. Neem een verrekijker mee

Klinkt misschien gek of overdreven, maar een verrekijker kan een heel handig hulpmiddel zijn bij de speurtocht naar paddenstoelen. Zo kun je van grotere afstand zien of er iets staat. Of dat die lichte plek in het bos gewoon een tak is of echt een paddenstoel.

8. Bekijk de paddenstoel goed

Heb je een mooi groepje paddenstoelen ontdekt, loop er dan eens omheen. Let op beschadigingen en storende factoren. Je onderwerp komt groot in beeld dus let op elementen zoals vuil, die dan extra op kunnen vallen.

9) Probeer de foto eens vanuit verschillende hoeken te maken.

Een mooi exemplaar leent zich er goed voor om verschillende standpunten uit te testen.

10. Let op storende factoren

Het gebeurt vaak genoeg dat er net een blaadje voor de paddenstoel zit. Of dat er een takje staat die storend kan zijn op de foto. Zorg dat je een mooi rustig beeld krijgt en haal storende factoren weg. Doe dit wel voorzichtig en zonder iets te beschadigen.

11) Bepaal eerste je compositie en kijk door de zoeker welke blaadjes of takjes er precies in de weg staan. Het zicht is meestal beperkter dan je denk en het zou jammer zijn om te veel weg te halen.

12. Even schoonmaken

Omdat paddenstoelen meestal uit de grond komen zijn de hoedjes vaak bedekt met aarde. Dit staat minder mooi op de foto. Neem een klein spuitbusje (of plantenspuit) met water mee. Zo kun je de paddenstoel schoonsproeien en heb je ook nog eens een mooie glans.

13) Je kunt ook een kwastje gebruiken maar omdat paddenstoelen erg teer en kwetsbaar zijn zou ik de voorkeur geven aan schoon sproeien.

14. Neem iets mee voor op de grond

Omdat veel paddenstoelen op de grond groeien zal je veel door je knieën moeten gaan of op je buik liggen om ze zo mooi mogelijk in beeld te brengen. Zorg dat je een vuilniszak of een plastic tas meeneemt om op te liggen. Zo houd je je kleren droog. En kun je een mooi laag standpunt innemen.

15. Geen lang leven

Veel soorten paddenstoelen beginnen als bolletjes en na een paar dagen gaan ze steeds meer open staan en veranderen ze in mooie hoedjes. Vind je een mooi exemplaar dan kun je hem in verschillende stadia vastleggen. Wacht alleen niet de lang. Veel soorten zijn na slechts een aantal dagen al dood.

16. Ga vaker terug

Paddenstoelen kennen hun eigen tijd en cyclus. Als je een mooi stukje bos hebt gevonden met veel soorten, ga dan eens na een paar weken terug naar dezelfde plek. Grote kans dat je heel andere soorten treft. Ga uiteraard ook naar verschillende gebieden om verschillende soorten tegen te komen.

17) Je hoeft niet ver voor paddenstoelen. In het stadspark kun je er ook al veel tegenkomen. Soms zelfs in je eigen tuin of plantenbak. O ja, en in de supermarkt ;-). Die soort begint met “Champ”…

18. Perspectief

Kies vanuit welk perspectief je wilt fotograferen. Wil je iets van de bosbodem laten zien dat kies je een hoger standpunt. Je kunt ook op de grond gaan liggen en de paddenstoel op “ooghoogte” in beeld brengen. Voordeel is dat je een mooie onscherpe achtergrond krijgt.

19) Je kunt ook van beneden naar boven fotograferen. Bijvoorbeeld met een paddenstoel op de boom. Je krijgt zo een mooi beeld en kunt de lichtval vangen die door de lamellen heen schijnt.

20) Neem altijd de tijd en probeer verschillende dingen uit. Bijvoorbeeld recht van boven. Een stapje opzij of een stukje opschuiven kan al voor een heel ander beeld zorgen.

21. Wat je doet als je op de grond ligt

Aangezien ze meestal op de grond staan is een heel laag standpunt is vaak het mooiste bij paddenstoelen. Toch is dit niet zo heel gemakkelijk te bereiken. En de compositie is vaak lastig te bepalen. Je kunt uiteraard op de grond gaan liggen, maar vaak kun je dan net niet fijn door je zoeker kijken omdat je zo laag zit. En je wilt liever niet je rug verrekken natuurlijk.

Er is een paar hulpmiddeltjes de je kunt gebruiken.

22) Heeft je camera bijvoorbeeld een kantelbaar LCD-scherm dan is dit perfect om te gebruiken. Je kunt zo goed de compositie zien.

23) Als je camera een live view functie heeft gebruik die dan. Deze helpt je ook om goed scherp te stellen. Maar daar later meer over.

24) Een wat ouderwetsere maar minstens zo effectieve manier is een hoekzoeker. Dat is een opzetstuk die je kunt kopen voor je oculair (zoeker) zodat je eigenlijk van bovenaf door je zoeker kunt kijken. Dit is een stuk comfortabeler dan je in allerlei bochten wringen.

25. Stabiliteit

Er is vaak weinig licht op de bosbodem en om je camera goed stil te houden is het handig om een hulpmiddel te gebruiken. Een bonen- of rijstzak is prima te gebruiken voor een laag standpunt. Zorg dat je camera stabiel ligt, zelfs op een ongelijke ondergrond. Een zwaardere bonenzak is stabieler, soms zijn er ook bonenzakken te koop met een heel lichte vulling. Handig om mee te nemen? Ja. Ook goed stabiel? Niet zo. Rijst of bonen zijn dat veel meer.

26) Check ook of de camera recht ligt door je zoeker. De meeste statieven kun je op een heel laag standpunt zetten door de poten zo ver mogelijk uit elkaar te zetten. Als je de middenzuil kan kantelen en horizontaal kan plaatsen, dan kan je statief praktisch op de grond. Je kunt ook kleine statieven kopen.

27) Omdat je meestal te maken hebt met langere sluitertijden is het verstandig om een afstandsbediening of zelfontspanner te gebruiken.

Omdat je vaak op kleine schaal werkt is iedere beweging te zien op je foto. Zorg daarom voor genoeg stabiliteit.

28. Achtergrond

Let goed op dat de achtergrond rustig is en niet storend op de foto. Met een laag F-getal, en dus een groot diafragma, krijg je eerder een mooie, onscherpe en zachte achtergrond. Soms heb je net een open bladerdek op de achtergrond wat voor een lelijke witte en overbelichte plek kan zorgen in je foto. Doe dan een stapje opzij en kijk tot je tevreden bent over je achtergrond. Bijvoorbeeld een blauwe lucht met groene boomblaadjes kan een mooi effect geven als achtergrond.

29) Je kunt er ook voor kiezen om zelf een stuk karton of doek mee te nemen die kan dienen als achtergrond (persoonlijk ben ik daar niet zo’n voorstander van).

Foto door cursist Madeleine van Herwijnen

30. Scherpstellen op paddenstoelen

De autofocus kan je als beginner op zich ook goed gebruiken maar als je wat verder bent is het ook handig om handmatig scherp te stellen. Je werkt vaak behoorlijk dichtbij en zo kan je zelf beter bepalen waarop je precies wil scherpstellen. De autofocus is soms wat minder precies. Live view is perfect om dit te doen. Je kunt met live view inzoomen op je scherm en dan in detail kijken of je goed zit met de scherpte. Je kunt er ook voor kiezen om automatisch scherp te stellen en een bepaald (AF) punt aan te geven. Zo hou je ook de controle over wat er scherp is in de foto.

31) Vooral als je met een telelens of macrolens fotografeert is de scherptediepte (dus welke delen er scherp zijn op de foto) erg beperkt. Gebruik je creativiteit om te bepalen welk deel je het sterkste vindt en dus het meeste naar voren wilt laten komen door daar op de focussen.

32) Zorg verder dat je je camera zelf kan instellen en niet afhankelijk bent van de automatische stand. Dan kan de camera op verkeerde delen gaan scherpstellen, je hebt  hier geen controle over. Ook niet goed over de belichting. Wil je stoppen met de automatische stand en krachtiger en creatief fotograferen? Of heb je al een basis maar wil je sterkere beelden maken en je blijven ontwikkelen? Bekijk dan mijn begeleidingstraject >>

33. Speel met het licht

Het licht is heel belangrijk en bepaalt veel van de sfeer in je foto. Zacht licht in de ochtend en namiddag of avond geeft meestal het mooiste effect. Ook licht bewolkt weer is ideaal om te fotograferen. Soms heb je hard zonlicht. Dat kan mooi zijn als de paddenstoel in het volle licht staat en de achtergrond donker is.

34) Als je creatief wilt zijn kun je met tegenlicht fotograferen. De blaadjes op de achtergrond lichten mooi op voor een apart bokeh effect. Bokeh is de onscherpte van de achtergrond.

35) Tot slot kun je tegenlicht prima gebruiken om de mooie en tere onderkant van de paddenstoel mooi in beeld te brengen. Vooral lichte paddenstoelen, zoals porseleinzwammen, lenen zicht hier prima voor en het geeft een prachtig, sprookjesachtig, effect.

36. Welke lens voor paddenstoelenfotografie?

Zelfs met een kitlens zijn goede foto’s te maken van een paddenstoel, zolang je maar weet wat je doet met je camera.

Wil je nog wat meer, dan kan je ook met een telelens paddenstoelen fotograferen. Vooral als de paddenstoelen bijvoorbeeld hoog in de boom zitten of als ze op een moeilijk bereikbare plek staan is een telelens ideaal. Je kunt ook mooi inzoomen op de details. En je krijgt doorgaans een mooie onscherpe achtergrond.

37) Als je creatief wilt zijn en juist meer de paddenstoel in zijn omgeving wilt laten zien gebruik dan een groothoeklens. Dit geeft je de mogelijkheid om dicht op je onderwerp te zitten en toch een deel van de omgeving mee te nemen in de foto.

38) Het meest ideale is een macrolens. Omdat je op de millimeter nauwkeurig moet werken is het nog meer van belang dat je de camera goed stilhoudt. Met een macrolens krijg je vaak een heel mooie zachte achtergrond.

Om de allerkleinste details vast te leggen gebruik je bij voorkeur een macrolens. Omdat je op de millimeter nauwkeurig moet werken is het nog meer van belang dat je de camera goed stilhoudt. Met een macrolens krijg je vaak een hele mooie zachte achtergrond. Maar ook met een zoomlens kun je prachtige opnames maken van paddenstoelen.

39) Het herfstbos is in deze tijd meestal ook al mooi gekleurd. Neem een deel van de omgeving mee in je foto om nog meer van de sfeer van het seizoen te laten zien

Wil je een heel betaalbaar alternatief voor een duurdere macrolens, ontvang dan nu  Gratis de Snelgids Ontdek de Creatieve Lens >> Dat is echt het allerbeste advies dat ik een beginner kan geven. De lens is heel betaalbaar, ook prachtige voor portretten van dieren, kinderen, mensen en voor binnen geschikter dan 90% van de andere lenzen. En ik heb geen enkel belang bij jouw aankopen, het maakt me uberhaupt niet uit of je iets koopt en zelf verkoop ik niets.

40. Witbalans

Let goed op of je foto’s de juiste witbalans hebben. Je kunt hier mee spelen in de handmatige stand van je camera. Soms is het juist mooi als je foto wat koeler overkomt. Dit is vooral een kwestie van smaak en aanvoelen wat het beste past bij de betreffende setting. Als je in RAW fotografeert, kan je de witbalans achteraf  zonder enig kwaliteitsverlies nog aanpassen.

41) Uiteraard kun je ook experimenteren met verschillende soorten witbalans en kun je op je scherm ter plekke bekijken welke het mooiste effect geeft. Een bruine paddenstoel komt doorgaans mooier uit met warmere kleuren terwijl een lichte of witte paddenstoel er ook mooi uit kan zien in een koelere sfeer.

42. Zo creëer je meer of mooier licht

In het bos is er vaak sprake van weinig licht. Dit zorgt er voor dat je sluitertijd flink omlaag gaat en op een grauwe dag kunnen foto’s somber ogen. Je kunt dit op verschillende manieren oplossen. Het meest natuurlijke in om met het al reeds aanwezige licht te spelen.

43) Gebruik een reflector om je onderwerp letterlijk in het zonnetje te zetten. Je kunt bij de fotowinkel reflectoren kopen. Deze kun je meestal opvouwen zodat ze makkelijk in je tas passen. Je hebt zilveren reflectoren voor een koel effect en gouden reflectoren voor warm licht.

44) Je kunt ook een stuk zilver of goud karton kopen. Je hebt maar een klein stukje nodig.

45) Een simpel wit vel papier of stuk aluminiumfolie is soms ook genoeg.  Je kan een ander de reflector laten vasthouden (delegeren is goed 😉 maar je kan het ook neerleggen, ergens tegenaan zetten.

46) Het je niet genoeg aan het natuurlijke licht of wil je experimenteren dan kun een (zak)lamp meenemen of zelfs de zaklamp functie op je smartphone gebruiken. Deze kun je achter je paddenstoel plaatsen voor mooi tegenlicht. Spuit wat water in de lichtstraal voor een spectaculair effect op je foto.

47) Tot slot kun je natuurlijk de flitser gebruiken. Omdat de omgeving vaak donker is en je vaak dicht op je onderwerp zit is direct flitslicht meestal te hard (donkere schaduwen, heel fel).

48) Een oplossing is om een diffuser te gebruiken. Je kunt een speciaal kapje gebruiken om over je flitser te schuiven, een omnibounce of een softboxje (laatste is nog zachter). Je kunt ook creatief zijn en een papier of tissue over je flitser plakken of een diffuser via Ali Express kopen. Dit zorgt ervoor dat het licht mooi verspreid (diffuus) wordt.

49)Er zijn ook ringflitsers te koop die rondom je (macro) objectief zitten. Dit zorgt dat het licht mooi verdeeld wordt en zacht is. Bij voorkeur gebruik ik zelf natuurlijk licht, maar in sommige gevallen is het gebruik van flitslicht mooier. Natuurlijk licht is namelijk niet altijd mooi, er zijn zat bewolkte dagen waarop het licht niet spannend is.

50) Leg een wit vel papier of reflecterend karton onder de paddenstoel zodat je de paddenstoel ook onder het kopje kunt belichten.

51. Je eigen stilleven maken

Je kunt ook zelf een mooie herfstcompositie creëren. Zoek bijvoorbeeld wat kastanjes, eikels of mooie gekleurde bladeren en leg die mooi op of bij de paddenstoel. Of neem bijvoorbeeld van huis een klein beeldje mee van een kabouter voor een grappige foto. Zelf houd ik het meest van natuurlijk en wat minder van een kabouter 😉

52) Je kunt ook wat voer of wat nootjes naast de paddenstoel leggen en op een afstandje wachten totdat er een vogel of eekhoorn naast je paddenstoel gaat zitten. Het ultieme herfstplaatje!

53. Populaire soorten

Vliegenzwam
Wie kent hem niet. Van herfstdecoraties, kabouterhuisjes en kindersprookjes. Rood met witte stippen: de vliegenzwam. De vliegenzwam komt aan zijn naam omdat men vroeger dacht dat het vruchtvlees vliegen verjaagde. Dan werd de hoed op een schoteltje melk gelegd in huis of in de stal. De vliegenzwam is giftig en dus niet eetbaar. Door zijn bekendheid en gewoon omdat hij heel mooi is is de vliegenzwam een van de populairste paddenstoelen om op de foto te zetten. Ze komen als bolletjes uit de grond. Het witte vlies dat er overheen ligt breekt naarmate de vliegenzwam groeit en vormt zo de bekende witte stippen. Deze stippen liggen vrij los op de hoed. Ze kunnen bij een regenbui wegspoelen en daarom zie je ook wel eens vliegenzwammen zonder of met heel weinig stippen. De hoed kan ongeveer 20 cm in doorsnee worden. De kleur kan variëren van dieprood tot oranje of zelfs geel. Vliegenzwammen groeien vooral in de buurt van berken, beuken en eiken. Je kunt ze zelfs in parken en langs de weg in de berm vinden. Als je eenmaal een goede plek hebt gevonden dan loont het de moeite om daar het jaar er op weer eens te kijken. Grote kans dat ze weer op dezelfde plek groeien.

Porseleinzwam
De naam zegt het al. Porseleinzwammen zijn hele tere paddenstoeltjes. Ze zijn melkwit en groeien vaak in groepjes. Een ander kenmerk is dat er altijd een slijmlaagje op de paddenstoeltjes ligt waardoor ze een prachtige glans hebben. Onder andere deze mooie glans maakt ze heel fotogeniek. Soms zijn de hoedjes bijna doorzichtig waardoor deze zwammetjes perfect zijn om te experimenteren met tegenlicht. Door de lichte kleur kun je ze ook fotograferen met een koele witbalans waardoor ze een blauwere kleur krijgen. De porseleinzwam is een algemene soort die je op veel plekken tegen kunt komen. Ze groeien van augustus tot november en zijn meestal te vinden op beuken. Ze groeien zowel op de takken als op de stammen. Kijk ook regelmatig omhoog want het gebeurd vaak dat deze zwammetjes hoger in de boom groeien. Dit is perfect om de mooie lamellen vanaf de onderkant in beeld te brengen.

Gewone zwavelkop
Een karakteristieke zwam is de gewone zwavelkop. Deze faal- tot felgele (en soms oranje) zwammetje groeien in groepen. De zwam dankt zijn naam aan de kleur. Door hun kleur vallen de zwammen erg op in het bos en meestal is de groep zo groot dat je ze al van afstand ziet staan. De gewone zwavelkop is zeer algemeen en groeit zowel op loofbomen als op naaldbomen. Bijna altijd aan de voet van de boom. Je kunt er voor kiezen om een deel van een groepje in beeld te brengen, waarbij je de details van meerdere hoedjes ziet. Een totaalshot en zelfs een foto waar de omgeving op te zien is past ook mooi bij deze zwammen.

Ontvang nu gratis het boek de 10 Bouwstenen van Betere Fotografie & Ontdek de Creatieve Lens

Gratis  downloaden >> (klik op het geel)

  • In deze 10 onmisbare stappen naar betere fotografie
  • Duidelijke uitleg met inspirerende voorbeeldfoto’s
  • 50+ pagina’s waardevolle tips
  • Incl. E-book “Ontdek de Creatieve Lens”, nr. 1 aanrader (betaalbaar & geen verkoop van apparatuur)
  • Sfeervolle voorbeeldfoto’s van cursisten, met deze lens gemaakt
  • Ontvang gratis persoonlijk aankoopadvies op maat: 100% onafhankelijk

Wil jij je echt goed en snel ontwikkelen?

Volg mijn VIP Begeleidingsprogramma >>. Toegang tot alle Videocursussen, mijn stap-voor-stap Macrofotografie Sfeermethode, unieke Real-time Praktijkvideo’s (100% meekijken met mijn camera), Maandelijkse Inspiratie-opdracht, Maandelijkse Fotofeedback Video’s, deel foto’s met elkaar in de dagelijks actieve Kijk & Zie Community. Nu met extra Videocursussen.

Bekijk voor Macro ook deze artikelen:

Stel onderaan je vragen

Scroll naar beneden. 

  • Ik reageer persoonlijk op jouw vraag (die met dit artikel te maken heeft) en ben 100% onafhankelijk. Er is geen belang bij wat jij koopt.
  • Geef even wat informatie: je camera en lenzen die je hebt, wat je wil fotograferen en in welke omstandigheden (ook binnen?) en wat je budget ongeveer is.

Ook interessant voor anderen? Delen mag!