Handmatig scherpstellen of autofocus?

Heb je tot nu toe altijd de automatische focus gebruikt en wil je weten hoe handmatige focus precies werkt? In dit blog komen allerlei situaties aan bod wanneer handmatige focus misschien handiger is dan automatische focus, ook hebben we een aantal tips voor de beste manier van handmatige focussen. Ben je al benieuwd? Lees dan snel verder!

Voor je verder leest raad ik je trouwens aan om  Gratis het boek De 10 Bouwstenen van Betere Natuurfotografie te  downloaden  >>(klik op de gele tekst).

Ontdek de 10 onmisbare stappen voor betere fotografie, mijn allerbeste aankoopadvies over de Creatieve Lens (betaalbaar en 100% onafhankelijk), voorkom een miskoop door aankoopadviezen, tips over techniek en boordevol inspirerende foto’s met instellingen erbij.

Goed om te weten en uniek, alle adviezen over camera’s & lenzen op dit blog zijn 100% onafhankelijk. Geen belangen bij je aankoop, geen links naar of banden met camerawinkels. Ook word ik op geen enkele wijze gesponsord door cameramerken.

Inhoud

Wat is autofocus?

Je hebt het waarschijnlijk al vaker gebruikt maar wat is autofocus nou precies? Autofocus wordt geregeld door de camera zelf en zorgt ervoor dat jouw gekozen onderwerp scherp in beeld is. Autofocus werkt tegenwoordig vaak op 2 verschillende manieren, op basis van contrast en fase-detectie. Bij fase-detectie wordt het licht wat door je lens op je spiegel komt opgevangen door 2 of meer (afhankelijk van hoeveel focuspunten je hebt) kleine sensoren.

Wanneer een object in focus is raakt het licht de kleine sensoren precies in het midden, als beide sensoren een perfect scherp plaatje hebben is je onderwerp scherp in beeld. Het kan echter ook voorkomen dat maar een van de twee of helemaal geen sensoren scherpe afbeeldingen ontvangen, hij meet dan het verschil tussen de twee en kijkt of je onderwerp naar voren of achteren licht qua focus.

Fase-detectie is dus een stuk slimmer dan contrast gebaseerd focussen, hierbij moet je namelijk steeds de focus veranderen totdat je de optimale focus gevonden hebt. Fase-detectie is dus al een hele verbetering maar het kost nog steeds veel tijd, wanneer dit te veel tijd kost voor jou doeleinde komt handmatige focus aan het licht.

Scherpstelmethoden

Tegenwoordig heeft elke camera wel verschillende scherpstelmethodes. Hier worden ze kort uitgelegd.

We beginnen met Canon’s One Shot AF en AF-S van Nikon, Sony en Fuji (Bij Olympus/Panasonic heet dit S-AF). Het zijn allemaal andere namen voor hetzelfde. Deze modus is bedoeld om eenmalig scherp te stellen op je onderwerp. Als je wilt veranderen van focus moet je de sluiterknop weer halverwege indrukken.

Door naar continu autofocus, deze staat bekend bij Nikon/Sony/Fuji onder de naam AF-C (Bij Olympus/Panasonic heet dit C-AF), bij Canon onder de naam AI Servo AF. Deze modus is het beste wanneer je bewegende onderwerpen wilt fotograferen, de camera blijft namelijk scherpstellen op je onderwerp ook wanneer deze beweegt.

De derde en laatste focus modus is een hybride vorm tussen de hiervoor besproken 2 modi. Deze hybride vorm van autofocus staat bij Nikon en Sony bekend als AF-A, bij Canon als AI Focus AF.

Deze modus wisselt intelligent tussen de hiervoor genoemde 2 modi, als standaard staat hij in Single Shot AF maar wanneer hij beweging detecteert zal hij overschakelen naar continuous AF. Dit wil je eigenlijk niet gebruiken want het is hopen dat de camera door heeft dat je beweging fotografeert, je hebt minder eigen controle.

Wat is handmatig scherpstellen? (manual focus)

Handmatige focus is het handmatig bepalen van het focuspunt, je kiest dus zelf zonder de hulp van de camera waar je op focust. Handmatige focus geeft je dus een stuk meer controle over de situatie. Je wordt nu dus niet geholpen door de camera, dit kan voor de beginner als een best wel lastige taak overkomen.

Er is echter een optie waarbij de camera je wel helpt tijdens het handmatig focussen, je kan ervoor kiezen dat de camera een soort signaal geeft wanneer je de focus correct hebt. Bij Canon en Nikon is dit een klein rood vakje met een geluidsignaal, dit is hetzelfde signaal wanneer de automatische focus aangeeft dat de focus scherp is, in sommige situaties is dit echter overbodig hier komen we zo op terug.

Heb jij ook een dure camera gekocht en mis je de mooie foto’s? Haal meer uit je camera – Gratis de 10 onmisbare Stappen  downloaden  >>(klik op de oranje tekst).

Hoe stel je handmatig scherp?

Scherpstelring

Wanneer je handmatig scherp wilt stellen moet je eerst op de camera in het menu MF selecteren of het knopje op de lens omzetten van AF naar MF (soms heet dit ook “M”). Vervolgens moet je de scherpstelring gebruiken om het focus punt te verplaatsen, let wel op dat je de focusring pakt en niet de zoomring (mits je een zoomlens gebruikt).

De weerstand en precisie van de focusring hangt erg van de lens en zijn bouwkwaliteit af, dit kan dus even wennen zijn ook wanneer je tussen lenzen wisselt zal dit weer even moeten wennen. Verder is het handmatig scherpstellen een kwestie van veel doen en er comfortabel mee worden.

Live View

Een alternatieve manier van scherpstellen is met het gebruik van Live View, dit is wanneer je op het LCD van de camera kijkt in plaats van door de viewfinder (zoeker). Je zet je camera op Live View waardoor je op het achterste lcd-scherm van de camera ziet wat de camera ziet, het voordeel hiervan is dat je erg ver kan inzoomen om je focus te checken.

Je zoomt hier dus in op je al gekozen compositie, de compositie wordt niet aangepast op je LCD zie je echter nu alleen het ingezoomde deel maar wanneer je de foto maakt wordt wel je hele compositie vastgelegd.

Met live view en de vergroting hierin kan je dus veel preciezer focussen omdat je het verschil tussen scherp en niet scherp een stuk beter ziet.

Handmatig scherpstellen met focus peaking op systeemcamera’s

Foto: CanonUSA

Focus peaking is een assistentie methode van de camera, helaas is dit alleen beschikbaar op systeemcamera’s en heb je hier dus niet de mogelijkheid toe met spiegelreflexcamera’s. Focus peaking laat in feite de randen van alle objecten die in focus zijn rood (of in een andere kleur) oplichten. In de foto hierboven zie je dat hij een hele kleine scherptediepte heeft (f/1.4) en dus weinig in focus heeft. Je kan wel goed zien dat zijn onderwerp wel goed in focus is.

Verder heeft focus peaking ook een aantal instellingen die je kan manipuleren, de eerste is de gevoeligheid, ook wel level genoemd. De meeste camera’s hebben maar 2 levels High/ Low (Hoog of Laag).

• High/ Hoog wil zeggen dat de camera meer zal markerende lijnen zullen wat dikker zijn en je ziet wat meer dan wanneer je hem in low hebt staan.
• Low/ Laag geeft je echt de absolute precisie, hij zal dan ook alleen de scherpste randen markeren. De lijnen zijn minder te zien en je foto wordt minder “onduidelijk” door de focus peaking.

En ten tweede kan je de kleur van focus peaking instellen, dit komt voornamelijk aan op een kwestie van voorkeur, elke kleur zal echt per situatie een ander contrast hebben. In sommige situaties heeft de kleur rood dus een groter contrast dan de kleur geel. Verder ondersteunen niet alle camera’s alle kleuren.

Wanneer stel je handmatig scherp

Hieronder zijn een aantal situaties uitgelegd waar handmatige focus mogelijk handiger kan zijn dan automatische focus, het ligt echter nog wel aan hoe vertrouwd je bent met handmatige focus. Sommige situaties zijn lastiger dan anderen qua handmatig scherpstellen, dit wordt dan ook benoemd.

Portret

De eerste situatie waar handmatige focus handiger kan zijn dan automatische focus is bij portretfotografie. Bij portretfotografie wil je eigenlijk precies de focus op de ogen leggen, sommige mensen hebben haren die voor hun ogen langsgaan, in dit geval is handmatige focus beter omdat je meer controle hebt over het precieze focus punt. Nog een voordeel is dat je nu niet je focus punt eerst hoeft scherp te stellen en dan je sluiterknop half ingedrukt moet houden om vervolgens je compositie te kiezen.

Handmatige focus bij portretfotografie is wel een van de lastigere situaties aangezien mensen nooit 100% stil staan.

Landschapsfotografie

Bij landschapsfotografie is het vaak de bedoeling om zo veel mogelijk scherp in beeld te krijgen, om dit te bereiken moet je de focus ook precies goed instellen, omdat dit focus punt geen duidelijk punt is in je compositie maar meer een afstand geeft handmatige focus je meer controle die de autofocus je niet kan geven.

Bij een scherpe landschapsfoto komen echter veel meer dingen aan bod, als je hier meer over wilt lezen raad ik mijn blog hierover aan: “Scherpstellen bij Landschapsfotografie: scherpe foto’s”.

Avondfotografie/ Nachtfotografie

Wanneer je in de avond of in de nacht fotografeert heeft je camera vaak moeite om scherp te stellen, dit komt doordat autofocus maar tot een bepaald licht niveau kan zien of iets scherp is of niet. Wanneer je autofocus gebruikt terwijl je in situaties met weinig licht probeert te fotograferen zal je vaak zien dat je een onscherpe foto krijgt, in dit soort situaties is handmatige focus dus aan te raden.

Macrofotografie

Bij macrofotografie werk je vaak met enorm ondiepe scherptedieptes, de kleinste veranderingen in focus hebben een erg grote impact. Met handmatige focus kan je kleinere en nauwkeurige aanpassingen maken wat de focus betreft, al helemaal wanneer je live view techniek gebruikt.

Actie fotografie, sportfotografie of wildlife fotografie

Het klinkt een beetje vreemd maar bij actiefotografie is handmatige focus ook erg goed te gebruiken. Soms kan het voorkomen dat je onderwerp zelfs te snel is voor je autofocus of voor jouw menselijke snelheid.

In dit geval kan je een punt kiezen waarvan je weet dat je onderwerp langs gaat komen of gaat zitten, je stelt op dit punt scherp en wacht tot je onderwerp in beeld komt, wanneer deze er is kan je met behulp van continu-opname erg veel foto’s maken waardoor je bijna gegarandeerd je onderwerp in focus te pakken hebt. In deze situatie is dus de hulp van je camera in de vorm van zo’n geluidsignaal niet aan de orde, je stelt namelijk niet scherp op een exact punt maar meer op een afstand.

Een wat meer uitgebreid voorbeeld is wanneer je bijvoorbeeld weet dat een vogel op een bepaalde paal of tak gaat landen, je stelt scherp op deze plek waarna het een kwestie van wachten is totdat je een perfect scherpe foto kan vastleggen.

Een ander voorbeeld kan zijn dat je langs de racebaan staat en wacht totdat de auto om de hoek komt waar jij natuurlijk al op scherp gesteld hebt.

Er is in dit geval scherpgesteld op de paal waarop de uil zou gaan landen in laats van op de uil zelf

Productfotografie

Tot slot hebben we nog product fotografie, dit doe je vaak in een studio met je camera op een driepootstatief. Het heeft nu een aantal voordelen om handmatige focus te gebruiken. Ten eerste bespaart het je batterij, je camera hoeft nu namelijk niet steeds scherp te stellen, dit kost rekenkracht maar ook de motoren in de lens moeten bewogen worden.

Als tweede heeft handmatige focus het voordeel dat je met de live view techniek alle kleine details op je product erg nauwkeurig kan scherpstellen.

Door objecten heen fotograferen

Wanneer je door een hek of gras heen wilt fotograferen heb je vaak dat de autofocus op de voorgrond en dus op het hek of het gras wil scherpstellen, in zo’n situatie weet de camera niet waar hij nu op moet scherpstellen en gaat hij ‘op zoek’ naar de focus. In deze situatie is het dus handiger om handmatige focus te selecteren en dus handmatig scherp te stellen.

Ontvang nu gratis het boek de 10 Bouwstenen van Betere Natuurfotografie & Ontdek de Creatieve Lens

Gratis Natuurfotografie Boek  downloaden >> (klik op het geel)

• In deze 10 onmisbare stappen naar betere natuurfotografie
• Duidelijke uitleg met inspirerende voorbeeldfoto’s
• 50+ pagina’s waardevolle tips
• Incl. E-book “Ontdek de Creatieve Lens”, nr. 1 aanrader (betaalbaar & geen verkoop van apparatuur)
• Sfeervolle voorbeeldfoto’s van cursisten, met deze lens gemaakt
• Ontvang gratis persoonlijk aankoopadvies op maat: 100% onafhankelijk

Wil jij je echt goed en snel ontwikkelen?

Volg mijn VIP Begeleidingsprogramma >>. Toegang tot alle Videocursussen, stap-voor-stap uitleg, unieke Real-time Praktijkvideo’s (100% meekijken met mijn camera), Maandelijkse Inspiratie-opdracht, Maandelijkse Fotofeedback Video’s, deel foto’s met elkaar in de dagelijks actieve Kijk & Zie Community. Nu met extra Videocursussen.

Stel onderaan je vragen

Scroll naar beneden. 

• Ik reageer persoonlijk op jouw vraag (die met dit artikel te maken heeft) en ben 100% onafhankelijk. Er is geen belang bij wat jij koopt.
• Geef even genoeg informatie: je camera en lenzen die je hebt, wat je wil fotograferen en in welke omstandigheden (ook binnen?) en wat je budget ongeveer is.

Naast 10 jaar ervaring in de fotografie en ervaringen van cursisten gebruikte ik deze websites

https://www.lifewire.com
https://digital-photography-school.com
https://thenomadwithin.com