Fotograferen in RAW of JPEG?

Joris Dijkema

Het verschil tussen RAW of JPEG (soms ook “jpg” genoemd), wat is dat nu? In dit artikel ga ik in op de verschillen tussen deze 2 bestandsformaten. Wat houdt JPEG in? Wat zijn voordelen van RAW of JPEG? Wat is nodig voor fotografie in RAW?


Voor je verder leest raad ik je trouwens aan om Gratis het boek De 10 Bouwstenen van Betere Natuurfotografie te  downloaden  >>(klik op de gele tekst).

Ontdek de 10 onmisbare stappen voor krachtige & creatieve fotografie, mijn allerbeste aankoopadvies over de Creatieve Lens (betaalbaar en 100% onafhankelijk), voorkom een miskoop door aankoopadviezen, 50+ inspirerende foto’s met uitleg erbij.

Inhoudsopgave

Andere relevante artikelen

Voor we beginnen, mogelijk is dit ook interessant voor je:

Fotograferen: 2 bestandsformaten en 3 keuzes

Grofweg kan je je camera op 3 manieren instellen als het gaat om het bestandsformaat van je foto.



      • fotograferen in JPEG (JPG)
      • fotograferen in RAW
      • fotograferen in zowel RAW als JPEG. Er wordt dan van dezelfde foto zowel een JPEG-foto gemaakt als een RAW-variant.

Wat is JPEG of JPG?

JPEG (soms JPG genoemd) is het meest voorkomende bestandsformaat van afbeeldingen, dit wordt ook wel de bestandsextensie genoemd. JPEG verwijst naar “Joint Photographic Experts Group.”Als je kijkt naar bestanden op je pc en dan specifiek naar plaatjes/foto’s, dan zie je vaak deze “formule”: naambestand.jpeg of naambestand.jpg

Achter de naam van het bestand zie je dus een punt en daarna de afkorting ‘jpeg’ of ‘jpg’.

Afbeeldingen in het formaat JPEG kunnen door vrijwel alle apparaten direct worden gelezen/bekeken. Denk aan smartphones, tv of computers enz.

Onderbelichte foto corrigeren in JPEG of RAW: vergelijking

Deze foto is per ongeluk te donker geworden, verkeerd belicht en 1 studiolamp ging niet af tijdens de shoot (linkerkant is daarom extra donker). 

We gaan kijken wat er te herstellen is aan de JPEG-foto en daarna ook aan de RAW-foto


De bewerkingen die in Lightroom worden toegepast zijn: belichting (+2 stops) en zwarte tinten (+100).

Resultaat van de gecorrigeerde JPEG-foto.

Resultaat van de gecorrigeerde RAW-foto

Resultaat naast elkaar.  Met de RAW-foto is een beter resultaat te krijgen. Je ziet dat meer details teruggehaald zijn, ook in de vacht onder de kop. De linkerkant blijft wel echt zwaar onderbelicht (dit heet “dichtgelopen zwart”)  omdat de studiolamp aan die kant een keer niet af ging.

Voordelen fotograferen in JPEG

Als je begint met fotograferen en je haalt de camera uit de doos, dan staat het bestandsformaat (vrijwel) altijd op JPEG. Dit is ook het makkelijkst. Je kan de foto’s dan direct bekijken of doorsturen naar iemand anders of naar een ander apparaat. Anders dan bij een RAW-bestand hoef je dus niet de foto eerst te bewerken (kan wel, daarover later meer).

De meeste mensen die nog niet ervaren zijn in fotografie weten niet goed  hoe je moet bewerken en dan is RAW niet handig, want je zult de foto toch eerst een bewerking moeten geven en dan omzetten naar bijvoorbeeld JPEG.

Fotograferen in JPEG biedt een aantal voordelen:



      • Foto’s zijn door vrijwel elk apparaat te openen. Ook oma hoeft alleen maar te klikken met de muis en geniet mee van de foto’s 😉
      • Er is geen kennis nodig voor fotobewerking want je kunt ook volstaan met onbewerkte foto’s (overigens kan bewerken zeker wel, lees daarom verder). Hoewel de JPEG dus kan worden bewerkt, is het wel meer een “eindprodukt” en de RAW-foto niet.
      • De foto’s zijn in verhouding tot RAW-bestanden een stuk kleiner, grofweg is de JPEG 1/3 qua grootte van een RAW-bestand. Het eerste voordeel is dat je geheugenkaart minder snel volraakt. Dus je kan volstaan met een minder grote geheugenkaart
      • Ten tweede nemen de foto’s ook minder ruimte in op je pc en – ik raad je dit aan – een backup-schijf of de cloud.
      • Ten derde kan je vaak langer achter elkaar doorgaan met het maken van foto’s met continu-opnamen. Snel achter elkaar foto’s afschieten van bijvoorbeeld mooie momenten. Denk aan sport, wildlife, de hond in actie, de kinderen enz. Een camera heeft een bepaald tijdelijk intern geheugen, de buffer noemen we dat. De grootte verschilt per camera. Raakt de buffer vol als je veel foto’s achter elkaar maakt, dan moeten de foto’s (data) naar de geheugenkaart worden weggeschreven en dan kan je tijdelijk niet (op volle snelheid) fotograferen en kan je momenten missen. Ik heb er ervaring mee 😉 Doordat een JPEG-bestand kleiner is dan een RAW-bestand raakt de buffer minde snel vol en kan je vaak wat langer achter elkaar doorschieten voor de buffer vol raakt.
      • Je kan door camera instellingen (zoals “beeldstijl” bij Canon of “Picture control” bij Nikon) regelen hoe de JPEG-foto IN DE CAMERA (dus zonder bewerkingssoftware) al wordt nabewerkt. Dit kan tijd besparen. JPEG wordt ook door professionele sportfotografen soms wel toegepast. Zij moeten vaak heel snel na een wedstrijd al een foto leveren en dan is het efficienter terwijl de JPEG goed genoeg kan zijn. Over het algemeen worden ze ook niet best betaalt en dat is er niet beter op geworden. Zelf fotografeerde ik een aantal jaren de Nederlandse tafeltennistop (eredivisiefinales, NK enz). Ook wel eens voor de krant.  Ik moet zeggen dat ik het niet mis… Er was niet zoveel respect.

Nadelen fotograferen in JPEG



      • Grootste nadeel is dat er ‘compressie’ plaatsvindt om de foto te verkleinen en dat gaat niet zonder kwaliteitsverlies. Eigenlijk ziet een JPEG-bestand een aantal pixels als één pixel in plaats van ze ieder afzonderlijk te zien. Dit is de zogenaamde compressie, anders zou de foto qua bestandsgrootte (aantal MB’s) niet kleiner worden.
      • De JPEG-foto is zeker wel te bewerken, ik deed dit in het begin in JPEG en ik heb ook wel eens een internationale prijs gewonnen met een JPEG-foto, zie hieronder. Wel zijn de mogelijkheden wat beperkter qua bewerking dan bij een RAW-foto. Je bereikt eerder grenzen. Ik zal hieronder de belangrijkste punten benoemen.
      • Corrigeren van de belichting is minder goed mogelijk in JPEG dan in RAW. Is je foto wat te donker, dan kan je deze wel oplichten in JPEG maar het kan in RAW beter.
      • Als de kleuren van je foto helemaal niet zouden kloppen (grote afwijkingen), dan is dit moeilijker te corrigeren. Denk aan een foto die te blauw (koel) overkomt of juist te oranje (warm). Dit kan bijvoorbeeld komen door een verkeerde “witbalans-instelling”te gebruiken of omdat de camera er een keer naast zit met de automatische witbalansinstelling.
      • Een JPEG-bestand kan minder goed omgaan met een groot verschil tussen lichte en donkere delen in één foto. Daardoor krijg je eerder te maken met overbelichte delen waarin geen details zit of juist onderbelichte delen (te donker). Dat noemen we trouwens “dichtgelopen zwart”. En in fotobewerkingsprogramma spreken we vaak van “schaduwen” of “zwarte tinten”.

Fotografeer je in JPEG? Gebruik de hoogste beeldkwaliteit

Fotografeer jij in JPEG, gebruik dan de hoogste beeldkwaliteit van je camera. Je kunt dat namelijk ook nog instellen. Dus niet alleen dát je in JPEG fotografeert, maar ook de kwaliteit van de JPEG-foto.

Dit wordt door verschillende camera’s anders genoemd. Bekijk ook even je handleiding.

Denk aan:



      • Fine (bij een Nikon spiegelreflexcamera staat de kwaliteit van de JPEG-foto vaak op “normaal”. Dat is minder hoog dan “fine”. Fine is beter voor de kwaliteit.
      • Superhoog.
      • Bij Canon gebruik je dit pictogram, zie hieronder:

Afbeelding van een menu van een Canon spiegelreflexcamera, ingesteld op JPEG in de hoogste beeldkwaliteit. Je ziet verder “18M”. Dat betekent 18 megapixels, het grootste formaat van deze camera. Elke foto is dan 5184 pixels (langste zijde) x 3456 pixels (kortste zijde) = afgerond 18 miljoen pixels. En mega betekent miljoen, vandaar. Het getal “1846” geeft aan dat je nog 1846 foto’s kan de betreffende geheugenkaart kan maken, dit hangt af van de grootte van de geheugenkaart en hoeveel foto’s er al opstaan natuurlijk.

Wat is RAW?

Een RAW-bestand is ook een bestandsformaat en wel een beetje een aparte. RAW verwijst naar “ruw”. Het is het ruwe, onbewerkte bestand dat de meeste informatie bevat. Bij een JPEG-foto wordt er in de camera al een aantal bewerkingen toegepast. Door de compressie wordt er informatie weggegooid, dit gebeurt niet bij de RAW-foto.

RAW-bestanden van verschillende cameramerken

RAW is eigenlijk niet de bestandsextensie. Een bestand heet niet “bestandsnaam.RAW” maar anders. Dit verschilt per merk:

Canon: .CR2
Nikon: NEF
Sony: .ARW
Fuji: .RAF
Olympus: .ORF
Panasonic: .RW2
Pentax: .PTX of .PEF
Sigm: .X3F
Leica: .RWL
Samsung: .SRW
Kodak: .KDC
Hasselblad: .3FR

Voordelen van fotograferen in RAW



      • Het grootste voordeel is dat het RAW-bestand dus meer informatie bevat dan een JPEG-bestand en daardoor beter te bewerken is. Zie ook het volgende punt voor concretere info.

Ontdek hieronder een GROOT MISVERSTAND:

Veel onervaren mensen denken dat bewerken per definitie de boel manipuleren of “neppen” is en hebben er een slecht gevoel bij. Helaas maken mensen hierbij een grote denkfout (ik vroeger ook). Namelijk dat de camera wel precies hetzelfde zal vastleggen als onze ogen en dat klopt niet.

Ga je meer fotograferen, dan ga je dat vanzelf ontdekken. Ik zie dat mensen dan ook van mening veranderen en het ineens wel snappen.

Als je wat meer gaat fotograferen, ga je inzien dat de camera’s en lenzen beperkingen hebben. Heb je wel eens zonsopkomst of -ondergang gefotografeerd, dan heb je denk ik wel eens gezien dat je foto’s soms te donker worden of juist te licht. Dit is hiervan een goed voorbeeld. Nabewerking wordt dan juist ingezet om een resultaat te krijgen zoals jij het echt zag! En ook kleuren vallen regelmatig anders uit dan jij ze zag.

Of als je gebouwen fotografeert met een groothoeklens, kijk dan eens naar de lijnen. Vaak staan de gebouwen nog schever dan de toren van Pisa. Ook dan geldt: dóór nabewerking kan je juist een resultaat bereiken dat natuurlijk is.



      • Foutjes maken we allemaal en soms ook een grotere. Als je foto bijvoorbeeld echt stevig onderbelicht is, dan kan je dat in RAW beter corrigeren dan in JPEG. Je houdt meer kwaliteit over (minder ruis) of onnatuurlijke resultaten. Totale overbelichte delen kan je ook in RAW niet meer corrigeren, opletten dus! Ik zeg altijd tegen cursisten, er zijn maar 2 dingen technisch echt heel belangrijk. Scherpte op de juiste plek én geen overbelichting in belangrijke delen van je foto.
      • De witbalans (dat bepaalt de kleur in je foto) is achteraf in een bewerkingsprogramma zonder enig kwaliteitsverlies te corrigeren. Dit maakt het leven van een RAW-fotograaf makkelijker en niet moeilijker ;-). Veel mensen letten daarom minder op de witbalans omdat ze weten dat ze die achteraf ook nog kunnen corrigeren. En dit is extreem makkelijk, gewoon even aan een schuifje trekken en klaar. In een paar seconden, letterlijk. In JPEG is de foto niet goed te corrigeren als er echt grote kleurafwijkingen zijn en het is lastiger.
      • Een RAW-bestand kan beter omgaan met zowel lichte delen als donkere delen in één scene. Dit heet in vaktermen het dynamisch bereik (prestaties verschillen ook per camera). En het komt regelmatig voor dat je in één foto zowel behoorlijk lichte als donkere delen hebt. Onze ogen kunnen zowel details zien in lichte delen (denk aan de lucht in een landschap) als in donkere delen (het land is vaak veel donkerder in een landschap dan de lucht). Een RAW-bestand kan dit niet zo goed als onze ogen, maar wel beter dan JPEG. Concreet gezegd, je hebt daardoor meer details in bijvoorbeeld de lichte delen of de donkere dan in een JPEG. Daar gaat dat eerder verloren.

Overbelichting corrigeren: vergelijking tussen RAW- en JPEG-foto

We gaan een foto met wat overbelichting corrigeren met Lightroom om te kijken wat het verschil is in resultaat tussen de RAW- en JPEG-foto.

Een camera kan moeilijker omgaan met een scene waarin je zowel behoorlijke lichte als veel donkerdere delen heeft dan onze ogen dat kunnen. Klassiek voorbeeld is de landschapsfoto waarbij de lucht veel lichter is dan het land. Je krijgt dan snel overbelichting in de lucht ofwel een te donker land of soms beide. Het dynamisch bereik is groot in zo’n scene en het dynamisch bereik van de camera is beperkter.

De foto zonder enige nabewerking. We zien deels overbelichting in de lucht (ook de reflectie in het water vertoont wat overbelichting). Verder zijn andere delen juist onderbelicht. Het dynamisch bereik (grote verschil tussen lichte en donkere delen in deze scene) was te groot voor de camera.

De JPEG-foto na nabewerking. Je ziet dat de lucht (overbelichte deel) niet zoveel details bevat en dit geldt ook voor de reflectie in het water, hoewel je dat wat moeilijker ziet.

De RAW-foto na bewerking. Je ziet meer details in de lucht (ook blijft hier een deel overbelicht omdat de zon daar te fel was) en als je goed kijkt ook in de reflectie in het water. Ook zijn de donkere delen iets lichter dan bij de JPEG-variant, dit is alleen iets minder goed te zien.

De JPEG-foto en de RAW-foto naast elkaar zodat je het beter kan vergelijken 🙂

Nadelen van fotograferen in RAW



      • Grootste nadeel is de grootte van de bestanden. Zeker nu we zien dat het aantal megapixels van camerasensoren steeds groter wordt, zie je dat ook de bestandsgrootte toeneemt. En hoewel ook harde schijven groter worden, neemt het toch meer plek in.
      • Het neemt ook meer plek in op je geheugenkaart en dat vraagt grotere (en dus duurdere) geheugenkaarten.
      • Je hebt een meer krachtige pc nodig voor bewerking van RAW-bestanden, zeker als je camera meer megapixels heeft. En dan krijgen oudere pc’s of sommige laptops het zwaar. Het duurt dan allemaal langer om te laden, te bewerken enz. Dat is dan niet altijd even handig.
      • De buffer (het tijdelijke interne geheugen van de camera) raakt eerder vol als je snel achter elkaar blijft ratelen met je camera in continu-opnamen (sport, wildlife, vogels, kinderen enz). RAW betekent veel data en dus is de buffer eerder vol, het moet naar de geheugenkaart en dan kan je tijdelijk niet (op volle snelheid) door blijven fotograferen.
      • RAW is geen eindprodukt, het MOET nog bewerkt worden en omgezet worden in bijvoorbeeld JPEG. Anders kan je de foto bijvoorbeeld niet uploaden op portfolio websites, facebook, Instagram enz.
      • Het bewerken van een RAW-foto vraagt dus ook dat je enig verstand hebt van nabewerking, van een programma dat die bewerkingen kan uitvoeren. Zelf gebruik ik graag Adobe Lightroom. Ik vind dit het beste bewerkingsprogramma en ook voor de ordening van foto’s. Ik ben niet de enige die dit vindt.
      • Als je een RAW-foto doorstuurt naar iemand, dan kan diegene dat niet vanzelfsprekend openen. Zeker niet als het geen fotograaf is.
      • Bewerkingen kosten tijd.

Compressed RAW of uncompressed RAW

Overigens is er in RAW soms ook nog onderscheid tussen “uncompressed RAW” of “compressed RAW”. Die laatste variant is wel RAW maar daarbij is er wel compressie toegepast om het bestand kleiner te maken. We zien dit bijvoorbeeld terug bij enkele Sony systeemcamera‘s, zoals de Sony A7 RIV. Deze maakt foto’s in 61 megapixels, enorm groot natuurlijk. En ook nog met 10 foto’s per seconde. En die snelheid kan alleen worden behaald door “compressed RAW” te gebruiken, overigens is de kwaliteit dan nog steeds erg goed. Vanzelfsprekend geeft uncompressed RAW de hoogste beeldkwaliteit. Niet elke camera maakt dit onderscheid.

Fotograferen in RAW en in JPEG?

Waarom zou je zowel in RAW als in JPEG fotograferen? Dat is namelijk ook vaak een optie van camera’s. Van elke foto die je maakt wordt dan zowel een JPEG-variant opgeslagen als een RAW-variant.

Op zich zou je zeggen, je hebt ze toch niet dubbel nodig? Dat is over het algemeen ook zo.


Voordelen zowel in RAW als in JPEG fotograferen



      • Als je nog niet weet hoe je moet bewerken maar je denkt kostbare foto’s te gaan maken, dan kan je zowel je vertrouwde JPEG-foto’s maken als de RAW-variant. Denk aan een reis die je niet makkelijk opnieuw maakt of andere bijzondere momenten. Je hebt dan gewoon je JPEG foto zoals je gewend was en als je over een half jaar gaat bewerken (ik raad Adobe Lightroom aan), dan heb je ook alvast de RAW-foto waarmee je meer kan. En je kan zeggen: “ja maar ik wil niet zoveel bewerken”. Dat wil ik ook niet, maar je kan dus fouten die je maakt beter corrigeren in RAW. En dat niet alleen. Ook de beperkingen van de camera en lenzen kan je dus met nabewerking in RAW beter oplossen om tot een natuurlijk resultaat te komen


Nadelen zowel in RAW als in JPEG fotograferen



      • Het neemt meer ruimte in op geheugenkaart
      • Het neemt ook meer ruimte in op je pc of backupschijven
      • Het kan ten koste gaan van snelheid, de buffer raakt eerder vol en dan kan je e ven niet (op volle snelheid) fotograferen en zo kan je momenten missen. Dus opletten bij bijvoorbeeld sport of safari of vogels, want dan kan je snelheid juist nodig hebben.

Wanneer kies je voor JPEG of RAW (advies)?

Als je nog onervaren bent of niet echt veel eisen stelt aan je foto’s, dan is JPEG zeker het aangewezen formaat. De JPEG is zeker wel te bewerken, maar iets minder.

Ook als je net bent begonnen, dan zijn andere dingen belangrijker dan je al bezighouden met RAW. Denk aan anders leren kijken, je camera leren instellen en ook regelmatig even fotograferen.

Kies RAW als je al wat weet van fotografie en je meer uit je foto’s wil halen. Juist door bewerkingen corrigeer je menselijke fouten die je maakt in de belichting (of kleur). En ook de beperkingen die de camera’s hebben, zeker op het gebied van belichting is een camera echt niet zo als onze ogen. Regelmatig worden delen van een foto te donker, te licht of de kleur is niet sprekend. En ook lenzen hebben beperkingen, denk aan scheve lijnen (bij gebouwen valt het erg op) of een horizon die bol loopt (licht gebogen).

Kies RAW en JPEG als je nog niet kan bewerken maar dit wel wil gaan doen en je kostbare momenten gaat fotograferen. Let wel op dat het ten koste van snelheid kan gaan.

Hoe denk jij over RAW of JPEG?

Deel jouw mening hieronder. Misschien heb je nog aanvullingen of herken je je erg in de denkfout die ik in het begin ook zelf maakte. Dat nabewerken alleen maar manipuleren is en kwam je er later achter de werkelijkheid toch echt heel anders is.

Ontvang nu gratis het boek de 10 Bouwstenen van Betere Fotografie & Ontdek de Creatieve Lens


Gratis het boek De 10 Bouwstenen van Betere Natuurfotografie  downloaden  >>(klik op de gele tekst).

  • In deze 10 onmisbare stappen naar betere fotografie
  • Duidelijke uitleg met inspirerende voorbeeldfoto’s
  • 50+ pagina’s waardevolle tips
  • Incl. E-book “Ontdek de Creatieve Lens”, nr. 1 aanrader (betaalbaar & geen verkoop van apparatuur)
  • Sfeervolle voorbeeldfoto’s van cursisten, met deze lens gemaakt
  • Ontvang gratis persoonlijk aankoopadvies op maat: 100% onafhankelijk

Wil jij je echt goed en snel ontwikkelen? 

Volg mijn VIP Begeleidingsprogramma >>. Toegang tot alle Videocursussen met stap-voor-stap-uitleg, unieke Real-time Praktijkvideo’s (100% meekijken met mijn camera), Maandelijkse Inspiratie-opdracht, Maandelijkse Fotofeedback Video’s, deel foto’s met elkaar in de dagelijks actieve Kijk & Zie Community. Nu met extra Videocursussen.