Beste instellingen voor macrofotografie

Joris Dijkema

Ben of wil jij gaan beginnen met macrofotografie maar weet je nog niet precies hoe je moet beginnen met je camera instellen? In dit artikel leggen we alle camera instellingen rondom macro fotografie uit en aan het einde kan jij zelfstandig aan de slag om sfeervolle macrofoto’s te maken.

Voor je verder leest raad ik je trouwens aan om  Gratis het boek De 10 Bouwstenen van Betere Natuurfotografie te  downloaden  >>(klik op de gele tekst).

Ontdek de 10 onmisbare stappen voor krachtige & creatieve fotografie, mijn allerbeste aankoopadvies over de Creatieve Lens (betaalbaar en 100% onafhankelijk), voorkom een miskoop door aankoopadviezen, 50+ inspirerende foto’s met uitleg erbij.

Goed om te weten en uniek, alle adviezen over camera’s & lenzen op dit blog zijn 100% onafhankelijk. Geen belangen bij je aankoop, geen links naar of banden met camerawinkels. Ook word ik op geen enkele wijze gesponsord door cameramerken.

Inhoud

Ben jij nog op zoek naar een goede camera voor macrofotografie? Lees dan mijn artikel “Beste camera voor macrofotografie & closeup”.

Groot of klein diafragma voor macrofotografie?

We gaan als allereerste kijken naar je diafragma, soms ook f-stop genoemd. Voor macrofotografie is je diafragma een van de belangrijkste instellingen die er is, hij heeft namelijk erg veel invloed op je uiteindelijke resultaat.

Wanneer je macro fotografeert gebruik je vaak een enorm kleine scherptediepte dit komt omdat je vaak heel dicht bij je lens scherp stelt. Je scherptediepte wordt alleen maar kleiner naarmate je dichter bij de lens scherpstelt.

Verder hangt de scherptediepte ook af van je camera sensor, een fullframe sensor heeft namelijk een kleinere scherptediepte dan een APS-C of MFT-sensor.

Het gebruik van een flits wordt later uitgebreider uitgelegd. Hieronder staan een aantal richtlijnen voor diafragma keuzes:

  • Met een MFT-sensor en een wat grotere scherpstelafstand zorg voor een diafragma tussen f/2.8 en f/8
  • Met een APS-C sensor en een wat grotere scherpstelafstand zorg voor een diafragma tussen f/2.8 en f/10
  • Met een fullframe sensor en een wat grotere scherpstelafstand zorg voor een diafragma tussen f/2.8 en f/16
  • Met een MFT-sensor en een kleinere scherpstelafstand zorg voor een diafragma tussen f/8 en f/11
  • Met een APS-C sensor en een kleinere scherpstelafstand zorg voor een diafragma tussen f/8 en f/14
  • Met een fullframe sensor en een kleinere scherpstelafstand zorg voor een diafragma tussen f/10 en f/22

Let wel op dat deze waardes niet vast staan, in de praktijk kunnen de lichtomstandigheden en scherpstelafstanden veranderen. De bovenstaande instellingen zijn dus richtlijnen. Verder kan het ook zo zijn dat je zelfs met f/22 nog een redelijk kleine scherptediepte hebt door de korte scherpstelafstand.

Voor foto’s met zo wazig mogelijke achtergronden (mooie bokeh) gebruik je vaak een erg groot diafragma, denk aan f/2.8. Dit is wat in de praktijk veel gebeurt. Wil je wat meer scherptediepte, dan verhoog je je f-getal wat. Zo werk ik zelf ook.

Flitsen

Zoals hierboven benoemd is moet je (als je veel scherptediepte wil) vaak werken met grote f-getallen oftewel kleine diafragma’s. Je krijgt dus erg weinig licht in je lens en met een lange sluitertijd ga je het niet redden aangezien dit vaak simpelweg niet haalbaar is. Je kan een flits gaan gebruiken. Een flits limiteert ook de hoeveelheid ‘motion Blur’ of beweging onscherpte.

Maar welke flits instellingen zijn dan handig om te gebruiken voor macrofotografie? Een automatische (TTL) flash is aan te raden in combinatie met de handmatige modus je kan nu je diafragma kiezen voor je scherptediepte maar nog steeds gebruik maken van automatische belichting.

Het is ook aan te raden om een diffuus te gebruiken om het licht van de flits wat te verzachten, zo worden de hoog lichten niet te heftig/ intens.

Een ring licht is ook een mogelijk alternatief, ring lichten zijn over het algemeen een stuk goedkoper maar zijn minder sterk bovendien heb je de mogelijkheid om in mogelijke reflecties je ring licht terug te zien.

Nadeel van de flits kan zijn dat je de sfeer weg kan fotograferen. Zelf gebruik ik deze niet vaak. Ben je een beginner, maak je zeker niet druk om een flitser en houd dingen simpel.

Sluitertijd

Je sluitertijd is een van de wat minder belangrijke instellingen bij macrofotografie, je fotografeert vaak bewegende insecten of bloemen in de wind, soms zelfs uit de hand. In dat geval gebruik je een wat kortere sluitertijd (werk je vanaf statief en staat je onderwerp stil, dan kan je prima een langere sluitertijd gebruiken), als je met een flits werkt kan deze eigenlijk zo snel zijn als je synchronisatie snelheid toelaat. Zonder flits is het een beetje uit proberen hoe lang je je sluitertijd kan instellen, niet lager dan 1/100e dus maar een aan te rade snelheid ligt rond de 1/320e seconde. Dit om beweging onscherpte tegen te gaan.

Heb jij ook een dure camera gekocht en mis je de mooie foto’s? Haal meer uit je camera – Gratis de 10 onmisbare stappen  downloaden  >>(klik op de oranje tekst).

Beste ISO-waarde voor macrofotografie

Net als bij de sluitertijd hangt je ISO-waarde af of je wel of geen flits gebruikt. Dus we gaan ISO opdelen in twee delen:

  • ISO zonder flits: Aangezien je nu geen gebruik maakt van een flits maar nog steeds die redelijk snelle sluitertijd nodig hebt en ook een klein diafragma ben je overgelaten aan je ISO. De enige optie is nu dus je ISO verhogen, het is niet raar als deze tussen de 800-3200 zal eindigen. Let wel op dat een hogere ISO voor meer ruis zal zorgen, die kan je in de nabewerking nog eventueel onderdrukken. Dit kan je doen met bijvoorbeeld Topaz DeNoise AI.
  • ISO met flits: je ISO hangt erg samen met je flits, dit is niet raar voor macrofotografie. Dit komt omdat je vaak met weinig licht werkt, dit komt voornamelijk door je kleine diafragma oftewel je grote f-getal. Je moet dus veel van je flits vragen, een goede leidraad is 1/4e van je flits z’n kracht te gebruiken. Wanneer je maar 1/4e van zijn kracht gebruikt herlaadt hij sneller voor je volgende schot. Nu moet je je ISO gaan instellen, kies deze nu zo dat dit voor een goede belichting zorgt. Denk aan een ISO waarde tussen de 100-800. Stel je flash nu in op 1/4e vermogen en zet hem vervolgens weer terug o automatische (TTL) modus.

Beeldstabilisatie wel of niet gebruiken?

Beeldstabilisatie is binnen macrofotografie een goede optie om je sluitertijd iets te vertragen let wel op dat er nog steeds bewegingsonscherpte kan ontstaan vanuit factoren die je niet kan controleren. Denk aan de wind die de bloem die je aan het fotograferen bent laat bewegen of dat insect die niet stil wil zitten. In tegenstelling tot landschapsfotografie kan het geen kwaad om je beeldstabilisatie aan te laten staan.

Ook werkt beeldstabilisatie bij macro vaak wat minder sterk dan in andere situaties. Elke beweging kan invloed hebben op de scherpte bij macrofoto’s, het is een beetje een precisiewerkje.

Statief of uit de hand?

Of je een statief wil en kan gebruiken hangt een beetje van jouw specifieke situatie af. Blijft je onderwerp redelijk in hetzelfde kader dan maakt het gebruik van een statief je situatie een stuk makkelijker. Aangezien je scherptediepte zo klein is zorgt een statief ervoor dat je veel nauwkeuriger aanpassingen aan je focus kan maken. Uit de hand fotograferen is ook een optie, het scherpstellen zal wel wat lastiger zijn maar zeker geen onmogelijke taak.

Uit de hand is flexibeler, je past makkelijker je compositie aan. Je bent ook sneller.

Gebruik je een statief, zorg dat deze laag bij de grond kan. Dit is heel belangrijk. Bijvoorbeeld door de middenzuil om te kunnen keren.

RAW of JPEG?

Zonder twijfel is het antwoord hierop RAW als je er het maximale uit wil halen (wel begon ik zelf ook in JPEG en natuurlijk kan je zo ook prachtige foto’s maken), wanneer je in RAW fotografeert slaat je camera een stuk meer informatie op over de huidige lichtsituaties je kan dan in de nabewerking enorm veel informatie terug halen uit bijvoorbeeld de schaduwen. De enige reden dat je misschien JPEG fotografeert is wanneer je weinig opslag hebt en je niet aan nabewerking doet.

Verder is nog een hele belangrijke reden voor fotograferen in RAW het dynamische bereik. Ik heb een heel artikel over dynamisch bereik geschreven die je hier kan lezen: “Wat is dynamisch bereik?”. In het kort is dynamisch bereik het verschil tussen de lichte en donkere delen. Wanneer je een landschap wilt fotograferen heb je baat bij een zo groot mogelijk dynamisch bereik, om je leven wat makkelijker te maken fotografeer je dus in RAW om het meeste te maken van je dynamische bereik. Vooral bij situaties met lastig licht wordt dit belangrijker.

Zelfontspanner of afstandsbediening?

Een zelfontspanner of afstandsbediening is handig voor macrofotografie als je vanaf statief werkt, je werkt dan bij minder licht namelijk al gauw met langzame sluitertijden en trillingen van de sluiter of de sluiterknop indrukken kunnen voor bewegingsonscherpte zorgen.

Hoe stel je scherp bij macrofotografie?

In de ideale situatie heb je je camera op een statief staan. Om nu scherp te stellen wil je live view openen en inzoomen op het deel wat je scherp wil hebben. Je kan nu heel lichtjes aan je lens draaien om scherp te stellen. Zorg ervoor dat je lens in handmatige focus staat (MF) zodat hij niet per ongeluk de focus ergens anders neer legt wanneer je de sluiterknop indrukt.

Uit de hand gebruiken veel macrofotografen handmatige (manual) focus. Scherpstellen met de hand dus voor meer precisie. Zo kan je echt bepalen of die stampers van de bloem echt in focus zijn en niet net 1mm ernaast.

Wanneer je meer tijd hebt is focus stacking een mogelijke optie om je scherptediepte te vergroten en een goed scherpe foto te creëren. Dit is een techniek waar je meerdere foto’s maakt met je focus net wat naar achter of voren ingesteld, in de nabewerking leg je deze foto’s  over elkaar heen, dit is ook waar de naam stacking vandaan is gekomen.

Er is een aantal manieren om focus te stacken maar we gaan hier alleen een manier behandelen die iedereen in principe kan doen: handmatig stacken. Je zet je camera op een statief en maakt telkens een foto, iedere keer dat je een foto hebt gemaakt verander je de focus een heel klein beetje naar voren of achter.

Als je je “stack” hebt komt het op de nabewerking aan, veel lenzen hebben te maken met “focus breathing”, dit komt omdat de brandpuntafstand een heel klein beetje verandert wanneer je je focus verandert je zal dus alle foto’s moeten croppen op dezelfde grootte. Je foto kan dus nooit groter zijn dan de foto met de focus het meest ver van je lens vandaan.

Een aantal andere technieken vereisen extra accessoires, denk aan een macroslede (focus rail) of de “helicon tube”. Daarom is handmatige stacking een goede start om mee te beginnen en als je merkt dat je dit veel gebruikt is het handig om je te verdiepen in deze ander methodes.

Ontvang nu gratis het boek de 10 Bouwstenen van Betere Natuurfotografie & Ontdek de Creatieve Lens

Gratis Natuurfotografie Boek  downloaden >> (klik op het geel)

  • In deze 10 onmisbare stappen naar krachtige en creatieve natuurfotografie
  • Duidelijke uitleg met 50+ inspirerende voorbeeldfoto’s met uitleg, ook macrofoto’s
  • 50 pagina’s waardevolle tips
  • Incl. E-book “Ontdek de Creatieve Lens”, nr. 1 aanrader  (betaalbaar alternatief voor dure macro lens & geen verkoop van apparatuur)
  • Sfeervolle voorbeeldfoto’s van cursisten, met deze lens gemaakt
  • Ontvang gratis persoonlijk aankoopadvies op maat: 100% onafhankelijk

Wil jij je echt goed en snel ontwikkelen?

Volg mijn VIP Begeleidingsprogramma >>. Toegang tot alle 300+ Videolessen, stap-voor-stap uitleg, unieke Real-time Praktijkvideo’s (100% meekijken met mijn camera), Maandelijkse Inspiratie-opdracht, Maandelijkse Fotofeedback Video’s, deel foto’s met elkaar in de dagelijks actieve Kijk & Zie Community. Nu met extra Videocursussen.

Stel onderaan je vragen over instellingen voor macro-fotografie

Scroll naar beneden. 

  • Ik reageer persoonlijk op jouw vraag (die met dit artikel te maken heeft) en ben 100% onafhankelijk. Er is geen belang bij wat jij koopt.
  • Geef voor aankoopdvies even genoeg informatie: je camera en lenzen die je hebt, wat je wil fotograferen en in welke omstandigheden (ook binnen?) en wat je budget ongeveer is.