Wat is Sluitertijd? (video)

Joris Dijkema

Sluitertijd, wat is het eigenlijk en waarvoor is het belangrijk? Hoe werkt sluitertijd in je camera? Hoe worden sluitertijden aangegeven? Wanneer gebruik je welke sluitertijd? Kan je de sportstand van je camera gebruiken? En welke sluitertijd gebruik je als je uit de hand fotografeert? Aan de hand van voorbeelden en foto’s worden deze onderwerpen uitgelegd…

Voor je verder leest raad ik je trouwens aan om Gratis het boek De 10 Bouwstenen van Betere Natuurfotografie te  downloaden  >>(klik op de gele tekst).

Ontdek de 10 onmisbare stappen voor krachtige & creatieve fotografie, mijn allerbeste aankoopadvies over de Creatieve Lens (betaalbaar en 100% onafhankelijk), voorkom een miskoop door aankoopadviezen, 50+ inspirerende foto’s met uitleg erbij.

Bekijk hieronder de video “Sluitertijd & Belichting”:

Inhoudsopgave

Fotograferen betekent letterlijk ‘schrijven met licht.’ Dus zonder licht is er geen fotografie mogelijk. Sluitertijd speelt een heel belangrijke rol in de belichting van je foto’s.

Sluitertijd (belichtingstijd) is de tijd dat het licht op jouw camerasensor valt. Met de sluitertijd wordt met andere woorden bepaald HOE LANG de camerasensor de tijd heeft om het binnenkomende te verzamelen en een foto te maken.

Elke foto die je maakt heeft een bepaalde sluitertijd. Als je op de automatische stand fotografeert, dan ben je je daar waarschijnlijk niet van bewust. Het is de camera die voor jou de sluitertijd bepaalt.

Misschien wel makkelijk, maar controle heb je natuurlijk niet en dat is dan ook één van de redenen dat je niet op de automatische stand wil fotograferen. Als fotograaf wil je bewust keuzes maken in je foto’s, dat wil je niet aan de camera overlaten.

Terwijl met de sluitertijd bepaald wordt HOE LANG de camerasensor de tijd heeft om het binnenkomende licht op te vangen en een foto te maken, wordt met het diafragma– een ander belangrijk begrip – bepaald HOEVEEL licht er via je objectief (lens) je sensor in je camera kan bereiken.

Samen met het diafragma en de ISO-waarde is de sluitertijd bepalend voor de belichting van je foto’s (belichtingsdriehoek). Wat bedoel ik met ‘belicht’? Gewoon dat je foto’s dus niet te licht worden (overbelicht), ook niet te donker (onderbelicht) maar goed belicht zijn.

Meer over het begrip diafragma leer je in mijn artikel over Wat is diafragma.

Hoe werkt sluitertijd in de camera?

Wat gebeurt er nu in jouw camera als we het over sluitertijd hebben? In je camera zitten 2 gordijntjes die open en dicht kunnen. Met die gordijntjes wordt de tijd dat het binnenkomende licht je sensor kan bereiken (de sluitertijd dus) geregeld.

Als je met een spiegelreflexcamera fotografeert en je maakt een foto, dan klapt eerst de spiegel omhoog en vervolgens gaat er een gordijntje in je camera open om het licht door te laten zodat het je camerasensor bereikt. Daarna sluit er na een bepaalde tijd een gordijntje zodat het licht de camerasensor niet meer kan bereiken. Als laatste klapt de spiegel weer omhoog. Het klikgeluid is het geluid van de spiegel die opklapt en weer terug klapt.

Vergelijk de werking van sluitertijd maar met gordijnen in je huis. Zijn de gordijnen open, dan kan het licht door het raam de kamer bereiken. Sluit je de gordijnen, dan kan er geen licht meer door het raam (je lens) je kamer (camerasensor) bereiken.

Bedenk dat het niet het belangrijkste is niet dat je precies weet wat er in je camera gebeurt, maar dat je in de praktijk kunt werken met sluitertijden voor meer controle en creatieve mogelijkheden. Het is normaal dat je je in het begin onzeker voelt over dit soort instellingen of begrippen. Zo heb ik mij ook gevoeld!

De sluitertijd ‘bevriest’ beweging van je onderwerp óf niet

Hierboven schreef ik dat sluitertijd (samen met diafragma en ISO-waarde) de belichting van je foto bepaalt. De sluitertijd heeft daarnaast nog een andere zeer belangrijke invloed op je foto’s.

De sluitertijd waarmee je een foto neemt, bepaalt of de beweging van je onderwerp wordt ‘bevroren’ (lees: als stil en scherp wordt afgebeeld) óf juist niet.

Met een snelle sluitertijd ‘bevries’ je de beweging van je onderwerp, waardoor de beweging helemaal ‘stil’ wordt gezet. Het bewegende deel van je onderwerp wordt scherp wordt afgebeeld.

Met een langzame sluitertijd kun je ‘de beweging’ van je onderwerp afbeelden. Het bewegende deel in je foto wordt niet scherp, maar juist wazig omdat je onderwerp tijdens de lange sluitertijd in beweging is. Anders dan video beweegt een foto natuurlijk niet maar door een lange sluitertijd laat je de kijker wel zien dat je onderwerp beweegt! Het kan je foto’s meer dynamiek geven, je kunt iets benadrukken en je foto’s spannender maken.

Ik zeg ook wel: "motion creates emotion". Beweging wekt snel gevoel op bij de kijker en dat is vaak precies wat je wil met jouw fotografie!

Een klassiek voorbeeld: de fontein van het gemeentehuis gefotografeerd met verschillende sluitertijden. In de foto met een sluitertijd van 1/500 zijn de druppels van de fontein helemaal ‘bevroren’, helemaal scherp geworden. De andere foto’s heb ik met een steeds langere sluitertijd gemaakt en je ziet steeds meer beweging (onscherpte) ontstaan in de fontein.

Zo ben je met sluitertijd dus heel creatief! En je ziet dat de foto waarbij alle druppels scherp zijn geworden (1/500) een heel andere sfeer opwekt dan de foto met de sluitertijd van een hele seconde (1 seconde)! Dit is erg leuk om mee te spelen.

Sluitertijd wordt uitgedrukt in seconden

Sluitertijd wordt aangegeven in seconden. Op veel camera’s kun je de sluitertijd instellen van zo’n 1/4000 tot 30 seconden. Het verschilt soms wat per camera.

Een sluitertijd sneller dan een seconde wordt aangegeven met een breuk. Bijvoorbeeld 1/100.

1/4000 is dus 1/4000e van een seconde (superkort). Sommige camera’s kunnen een nog snellere sluitertijd gebruiken, bijvoorbeeld tot 1/8000e.

Hieronder heb ik een overzicht gemaakt van sluitertijden: van snel naar langzaam. Bij de sluitertijden langer dan een seconde heb ik een ‘s’ toegevoegd achter het getal. 30s betekent dus een sluitertijd van 30 seconden. Bij een sluitertijd van 30 seconden duurt het dus echt 30 seconden om één foto te maken. Even geduld dus ;-) De sluitertijden:

1/8000 – 1/6400 – 1/5000 – 1/4000 – 1/3200 – 1/2500 – 1/2000 – 1/1600 – 1/1250 – 1/1000 – 1/800 – 1/640 – 1/500 – 1/400 – 1/320 – 1/250 – 1/200 – 1/160 – 1/125 – 1/100 – 1/80 – 1/60 – 1/50 – 1/40 – 1/30 – 1/25 – 1/20 – 1/15 – 1/13 – 1/10 – 1/8 – 1/6 – 1/5 – 1/4 – 0.3 – 0.4 – 0.5 – 0.6 – 0.8 – 1s – 1.3s – 1.6s – 2s – 2.5s – 3.2s – 4s – 5s – 6s – 8s – 10s – 13s – 15s – 20s – 25s – 30s.

Deze foto is met een snelle sluitertijd genomen om de beweging van de sporters te te ‘bevriezen’, dus scherp af te beelden (Europacup Tafeltennis). Beide spelers komen los van de grond! Als je goed kijkt zie je dat de bal niet helemaal scherp is. De gekozen sluitertijd is niet kort genoeg om een bal die met meer dan 100 km/h wordt geslagen te bevriezen, scherp af te beelden. 

Wanneer gebruik je welke sluitertijd?

Op deze vraag is helaas niet één antwoord te geven.

Dat hangt af van wat voor beeld jij wil maken (beweging bevriezen of juist niet), de snelheid van je onderwerp, het aanwezige licht en of je wel of niet uit de hand fotografeert.

Hieronder lees je meer over het gebruik van korte sluitertijden om beweging te bevriezen, het gebruik van langere sluitertijden om beweging weer te geven en over het fotograferen uit de hand.

Wat is een korte sluitertijd?

Een korte (snelle) sluitertijd gebruik je als je de beweging van je onderwerp wil ‘bevriezen’, scherp wil afbeelden.

In het voorbeeld van de fonteinfoto’s heb je gezien dat ik met een sluitertijd van 1/500 de fonteinstraal goed kon bevriezen. De druppels zijn scherp geworden.

Hoe weet je hoe snel je sluitertijd moet zijn als je beweging wil bevriezen? Schat de snelheid van de beweging van jouw onderwerp globaal in. De ene beweging is namelijk de andere niet. Je kunt je voorstellen dat een huppelend kind minder snel beweegt dan een explosieve (top)sporter, een speedboot of een vliegende vogel. Je hoeft niet te weten hoeveel km/h je onderwerp beweegt maar je maak een inschatting: dus is de beweging van mijn onderwerp niet zo snel, snel of extreem snel.

Maak dan een foto met een bepaalde sluitertijd en evalueer de foto. Is de beweging met de gekozen sluitertijd bevroren, dus scherp afgebeeld? Als de beweging wazig (onscherp) is geworden, dan kun je door een snellere sluitertijd te kiezen de beweging alsnog bevriezen. Het is dus ook gewoon een kwestie van uitproberen en ervaring.

Is de snelheid van de bewegingen heel onvoorspelbaar, kies dan voor de zekerheid een nog wat snellere sluitertijd.

Deze foto is met een snelle sluitertijd van 1/1600 genomen om de wakeboarder en de speedboot scherp af te beelden (European Championships Wakeboarding).

Wat is een lange sluitertijd?

Met een lange sluitertijd kun je de beweging van je onderwerp benadrukken: de beweging wordt onscherp (wazig) in je foto. Het lijkt alsof de foto beweegt! Je kan zo een bepaald gevoel overbrengen…

Je kunt zo dus creatieve foto’s maken. Dit komt omdat je onderwerp snel genoeg beweegt tijdens de gekozen sluitertijd. Met een sluitertijd van één seconde valt het licht dus één seconde op je camerasensor om je foto te maken. En in die ene seconde blijft de waterfontein een flinke straal water spuiten. Dus ontstaat een onscherpe (bewogen) waterfontein waarin geen druppels meer te zien zijn maar wazige stralen!

Wanneer is een sluitertijd dan lang? Globaal kun je bijvoorbeeld denken aan sluitertijden van 1/15 en langer. Met langer bedoel ik dus: 1/8 – 1/4 – 1/2 en sluitertijden langer dan een seconde.

Door een lange sluitertijd te kiezen is de beweging van de kermisattractie te zien, de toestellen zijn nog wel te herkennen. 

Door een nog langere sluitertijd zie je dat er meer bewegingsonscherpte ontstaat. De toestellen zijn niet goed meer te herkennen en er ontstaan vagere lichteffecten. 

Met lange sluitertijden zijn creatieve (licht)effecten te bereiken, zoals de beweging van deze spoorwegbomen! Sluitertijd: 8 seconden

Kun je ook gewoon de sportstand gebruiken?

De sportstand van je camera (vaak op het instelwiel aangeduid met een pictogrammetje dat op een sporter lijkt) is in feite niks anders dan een voorgeprogrammeerde sluitertijd. De camera zal een snelle sluitertijd gebruiken om de beweging te bevriezen. Het is bruikbaar maar het grote nadeel van een sportstand is dat je zelf geen controle hebt over de gebruikte sluitertijd.

Doordat de camera een snelle sluitertijd zal kiezen is de sportstand ook niet geschikt om beweging weer te geven in je foto’s. Daarvoor is immers een wat langzamere sluitertijd nodig. De sportstand gebruik ik dan ook nooit en kan ik iedereen die wat meer wil in fotografie niet aanraden.

Welke sluitertijd bij het fotograferen uit de hand (scherpe foto's)?

Zoals ik schreef is sluitertijd bepalend voor het wel of niet bevriezen (scherp afbeelden) van beweging van je onderwerp.

Sluitertijd speelt ook een heel belangrijke rol in de bewegingen die jij zelf veroorzaakt als je uit de hand fotografeert.

Het is als mens onmogelijk om de camera helemaal stil te houden als je uit de hand fotografeert. Jouw handtrillingen kunnen bij een te langzame sluitertijd voor een onscherpe foto zorgen. Dit is bewegingsonscherpte die door jouw handtrilling wordt veroorzaakt en dat staat helemaal los staat van de eventuele beweging van jouw onderwerp.

Met welke sluitertijd kun je dan uit de hand fotograferen? Één exact antwoord is daarop helaas niet te geven. Heb je een lens die vaak meegeleverd wordt bij een camera (kitlens van 18-55 mm), dan kun je minimaal een sluitertijd van 1/60 aanhouden. Fotografeer je met een langere zoomlens, dan zul je ook kortere sluitertijden moeten gebruiken.

Wil je met langere sluitertijden fotograferen, gebruik dan een statief. Heb je een objectief met beeldstabilisatie, dan kun je uit de hand met langere sluitertijden fotograferen.

Ontvang nu gratis het boek de 10 Bouwstenen van Betere Natuurfotografie & Ontdek de Creatieve Lens

Gratis Natuurfotografie Boek downloaden >> (klik op het geel)

  • In deze 10 onmisbare stappen naar krachtige en creatieve natuurfotografie
  • Duidelijke uitleg met 50+ inspirerende voorbeeldfoto’s met uitleg
  • 50 pagina’s waardevolle tips
  • Incl. E-book “Ontdek de Creatieve Lens”, nr. 1 aanrader (betaalbaar & geen verkoop van apparatuur)
  • Sfeervolle voorbeeldfoto’s van cursisten, met deze lens gemaakt
  • Ontvang gratis persoonlijk aankoopadvies op maat: 100% onafhankelijk

Wil jij je echt goed en snel ontwikkelen?

Volg mijn VIP Begeleidingsprogramma >>. Toegang tot alle 300+ Videolessen, stap-voor-stap uitleg, unieke Real-time Praktijkvideo’s (100% meekijken met mijn camera), Maandelijkse Inspiratie-opdracht, Maandelijkse Fotofeedback Video’s, deel foto’s met elkaar in de dagelijks actieve Kijk & Zie Community. Nu met extra Videocursussen.

Bekijk ook deze basisartikelen

Stel onderaan je vragen over sluitertijd of laat een leuke reactie achter   

Scroll naar beneden. 

  • Ik reageer persoonlijk op jouw vraag (die met dit artikel te maken heeft) en ben 100% onafhankelijk. Er is geen belang bij wat jij koopt.
  • Geef even wat informatie: je camera en lenzen die je hebt, wat je wil fotograferen en in welke omstandigheden (ook binnen?) en wat je budget ongeveer is.

Ook interessant voor anderen? Delen mag!