IJsvogel fotograferen: 52 Tips

Joris Dijkema

Met zijn bijzondere leefwijze, prachtige kleuren en exotische uitstraling spreekt de ijsvogel tot de verbeelding. Als je er eenmaal een gezien heb vergeet je die kleuren nooit meer. Het is niet zo gek dat dit prachtige vogeltje ook favoriet is bij fotografen. Hieronder uitgebreide tips voor het fotograferen van deze schoonheid.


Voor je verder leest raad ik je trouwens aan om Gratis het boek De 10 Bouwstenen van Betere Natuurfotografie te  downloaden  >>(klik op de gele tekst).

Ontdek de 10 onmisbare stappen voor krachtige & creatieve fotografie, mijn allerbeste aankoopadvies over de Creatieve Lens (betaalbaar en 100% onafhankelijk), voorkom een miskoop door aankoopadviezen, 50+ inspirerende foto’s met uitleg erbij.


Uitgelichte tips:

1. IJsvogel?

De naam ijsvogel is eigenlijk een beetje een misplaatste naam. IJs is namelijk de grootste vijand van onze mooi ijsvogel. Als het water in de winter dichtgevroren is dan kan de ijsvogel niet meer vissen. De ijsvogel is volledig afhankelijk van visjes en andere waterdiertjes om te overleven.

Ze hebben hun eigen plekje en verlaten die meestal niet. Ook niet als er geen voedsel te vangen is omdat alles dichtgevroren is. Zo kan tijdens een strenge winter zomaar de helft van de populatie ijsvogels doodgaan.

Dit klinkt heftig, maar later vertel ik hoe de ijsvogel toch weet te overleven. Over de naam bestaan verschillende theorieën. Eentje is dat de ijsvogel dus het meest gezien werd in de winter bij een wak in het ijs. Een anders is dat het een verbastering is van het Duitse Eisenvogel, wat ijzeren vogel betekend. Dit door het felle blauw van de rugveren en de roestkleurige borst.

2. Blauwe flits

De ijsvogel wordt ook wel eens de blauwe flits genoemd. Vaak is dat ook alles wat je te zien krijgt. IJsvogels kunnen tot 80 km per uur vliegen.

Foto: Ramona Falkenreck

3. Geduld

Een van de manieren om een ijsvogel te vinden of te zien is het horen van het geluid. Het zijn geen zangtalenten, maar ze maken korte en schelle fluittonen. Als je het geluid eenmaal gehoord heb vergeet je het niet snel meer. Dit is een hele effectieve manier om een ijsvogel te ontdekken. Je kunt het geluid of de roep op verschillende websites beluisteren. Bijvoorbeeld: https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/ijsvogel

4. Spotten

Je kunt een ijsvogel dus goed vinden door het geluid wat hij maakt. Maar hij laat niet altijd zijn hoge fluittoontje horen. Als je een plek ziet die je geschikt lijkt voor een ijsvogel dan loont het de moeite om de overhangende takken af te speuren.

Een verrekijker is een prima hulpmiddel. De ijsvogel is geen grote vogel. Ondanks de felle kleuren is hij best lastig te ontdekken. Vooral tussen het groen. In de winter als alles kaal is dan heb je een betere kans om hem te zien zitten. Blijf een tijdje wachten bij een geschikte plek. Ga desnoods een tijdje zitten. Zorg dat je niet te veel opvalt. Als je eenmaal weet dat er een ijsvogel zit dan kun je vaker terugkomen naar deze plek want meestal blijven ze in de buurt.

5. Habitat

IJsvogels zijn afhankelijk van water. Vroeger kon je ijsvogels vooral in Limburg vinden bij snel stromende beekjes. Tegenwoordig is het water veel schoner en kun je de ijsvogel praktisch overal tegen komen. Van meer, tot sloot en zelfs de vijver in je achtertuin. Ook in menig stadspark kun je een ijsvogel treffen. Ze zoeken meestal wel rustige plekjes op.

6) Wat een ijsvogel vooral nodig heeft zijn takken boven een open stuk water. Zo kun je een goede ijsvogelplek herkennen.

7. Tijd en weer

Net als de meeste vogels hebben ijsvogels een vaste routine. In de ochtend en late middag of avond maak je een goede kans. Dit komt omdat de ijsvogel gaat eten als hij wakker is en voordat hij gaat slapen. Voordeel is dat het licht dan ook zachter is. Maar ijsvogels hebben een snelle verbranding en eten de hele dag door.

8) Fotograferen bij fel zonlicht kan een nadeel zijn omdat de kleuren en schaduwen erg hard kunnen worden op de foto. Bij een snelle duikfoto heb je dan weer meer licht oom een snelle sluitertijd te gebruiken.

9) IJsvogels houden niet van harde wind. Als het flink waait maak je maar weinig kans om een ijsvogel te zien. Ze blijven dan liever beschut zitten. Regen is geen probleem voor ze en dit kan een leuk effect geven aan je foto. De vraag meer of regen voor jou een probleem is 😉

Foto: Ramona Falkenreck

10. Voortplanting

Het geslacht van een ijsvogel is te herkennen aan de snavel. Volwassen mannetjes hebben een volledig zwarte snavel. En vrouwtjes hebben een (deels) rode ondersnavel. Het is geweldig als je een paring kun fotograferen.

11) Het mannetje biedt meestal eerst een visje aan aan het vrouwtje. Als soort huwelijkscadeau. Als het vrouwtje het visje aanneemt gaat het mannetje meestal helemaal met zijn snavel omhoog zitten. We noemen dit de paalhouding. Kort daarna volgt de paring. De paring duurt maar keel kort. Zorg dus dat je camera klaar is en maak zo veel mogelijk foto’s. Liefst in continue opname en met korte sluitertijd. Dan is er een grotere kans dat er een mooie foto tussen zit.

Als je goed kijkt, zie je 2 openingen. Daar waar de rode pijlen heen wijzen…

12. Nest

Het nest van een ijsvogel bestaat uit een gang van maximaal 1 meter diep. Aan het einde is de nestholte en daar worden de eitjes gelegd. IJsvogels leggen 6 á 8 eitjes per broedsel. In goede jaren met gunstige omstandigheden kunnen ze wel 3 broedsels per jaar grootbrengen. Zo kan de populatie zich vrij snel herstellen na een strenge winter.

13) Een ijsvogelnest bevindt zich meestal in een steile wand van zand of aarde langs de waterkant. Je ziet dan mooi een of meerdere gaatjes zitten. Meestal worden ijsvogelwanden gecreëerd door mensen. Soms is het een natuurlijke wand en soms broeden ze in de kluit van een omgevallen boom.

14) Een bewoond nest kun je herkennen aan de uitwerpselen die zichtbaar zijn rond de nestingang. Of er jongen zijn kun je zien aan de manier hoe het mannetje of vrouwtje naar binnen vliegt. Het visje wordt dan met de kop naar voren vastgehouden. Dit betekent dat er jongen gevoerd worden.

15) Als je een bewoond nest hebt gevonden loont het de moeite om even te blijven observeren. Benader de plek heel voorzichtig en blijf op ruime afstand. Fotograferen doe je niet direct bij het nest. Dat kan de ijsvogels te veel verstoren en dat wil je vermijden. Zoek dus een andere plek in de buurt om foto’s te maken.

16) Omdat de ouders continu bezig zijn met voeren kun je ze nu veel vaker zien vissen. Als je hun vaste visstekje hebt gevonden dan kun je er op rekenen dat je veel kansen zult krijgen om te fotograferen tijdens de periode dat er jongen zijn.

17. IJsvogel jongen

Als de jongen eenmaal zijn uitgevlogen breekt er een leuke periode aan. Jonge ijsvogels zijn te herkennen aan hun valere kleuren, donkere pootjes en wit puntje aan de snavel. Als je in de omgeving van het nest bent kan het zomaar zijn dat er drie of zelfs meer jongen op één tak bij elkaar zitten. Dit is een leuk gezicht en erg leuk om te fotograferen. Zo laat je ook wat van de interactie en van de omgeving zien op de foto. Let op of pa of ma ijsvogel een visje komt brengen. Ook het voeren is een bijzonder moment.

18) Jonge ijsvogels zijn minder schuw dan hun ouders. Ze zijn wat makkelijker te benaderen. Maar wees evengoed voorzichtig en houd gepaste afstand.

19. Vissen

IJsvogels eten voornamelijk vis en soms andere kleine waterdiertjes zoals kikkertjes of insecten. Je kunt ijsvogels het beste fotograferen als ze op de uitkijk zitten om te vissen. Ze zitten dan op een tak die boven of in het water staat te wachten tot ze iets eetbaars zien.

20) IJsvogels hebben vaste plekjes waar ze vissen. Als je eenmaal een visplekje hebt gevonden dan is de kans groot dat de ijsvogel hier vaker terugkomt. Meestal zitten ze op een tak. Maar dat kan ook een paaltje, touw, boot of hekje zijn. Soms maken ze zelfs gebruik van een hengel die over het water uitsteekt.

21) Bij het vangen van een visje duikt de ijsvogel recht naar beneden vanaf de tak waar hij op zit. Hij vouwt zijn vleugeltjes tegen zijn lijfje en duikt als een pijl naar beneden. Ze hebben een derde ooglid die als een soort duikbril dient. Zo kunnen ze zien onder water terwijl hun oog beschermd wordt. Een duik is niet altijd succesvol. Ook de kingfisher grijpt wel eens mis.

22) Als je geluk hebt kun je foto’s maken van het vissen. Het is dan wel belangrijk dat je voldoende licht hebt en een korte sluitertijd. Zet je camera op continue opnamen en maak veel foto’s achter elkaar. Zo heb je de meeste kans om een duikende ijsvogel op de foto te krijgen. Het vergt meestal wel oefening want het duiken gaat ontzettend snel. Een snelle camera’s is in je voordeel.

23) Meestal gebeurt het duiken onverwacht, maar als je geoefend bent kun je soms aan het gedrag zien wanneer ze een prooi hebben gezien en zich klaarmaken voor de duik. Je ziet de spanning in het lijfje. Het kopje gaat wat naar voren en kijkt strak naar een punt in het water. Dan gaat het kopje heen en weer om een goede hoek te bepalen. Dit is vaak een teken dat hij snel zal gaan duiken.

24) Als de ijsvogel een visje heeft gevangen dan keert hij meestal terug op zijn uitkijkpost. Dit is het moment om te fotograferen. Zorg ook hier dat je een snelle sluitertijd hebt. De ijsvogel slaat het visje namelijk eerst dood op de tak. Dit “meppen” kan een leuk beeld opleveren. Vooral als je ook wat van de beweging kunt laten zien.

25) Als het visje eenmaal dood is dan slikt de ijsvogel het visje in zijn geheel en met kop eerst helemaal in. Soms gooit de ijsvogel het visje nog even in de lucht voordat hij hem doorslikt. Ook dit is een heel leuk moment voor een foto.

26) IJsvogels slikken hun prooi in zijn geheel in. Maar ze kunnen niet alles verteren. Daarom braken ze, net als bijvoorbeeld uilen, hun onverteerde voedsel uit in de vorm van kleine braakballetjes. Als je geluk hebt kun je dit zien en er een foto van maken.

27. Tak plaatsen

Als je een mooie plek hebt gevonden en je vermoedt dat er een ijsvogel in de buurt is dan kun je er ook voor kiezen om zelf een geschikte tak te plaatsen. Vooral als er verder weinig andere overhangende takken in de buurt zijn maak je een goede kans. Je kunt eventueel kiezen voor een mooie tak met wat mos.

28) De tak moet sowieso recht boven het water hangen en het liefst ongeveer een meter boven het water zodat de ijsvogel een goede duik kan maken. De tak moet het liefst horizontaal boven het water staan. Je kunt een geschikte tak in de waterkant steken. Als het een lange tak is kun je hem ook in de bodem van het slootje of ander water prikken. Zorg dat de tak stevig vast staat. Zo voorkom je dat hij door de wind omver geblazen wordt.

29. IJsvogel benaderen

Om ijsvogels te benaderen is het van belang dat je niet te veel opvalt. Zorg dat je kleding aan hebt met gedekte kleuren. Liefst (donker)groen, bruin of zwart. Praat niet te hard en maak geen directe bewegingen. Maar ga ook niet sluipen want dat zien veel dieren als roofdiergedrag.

30) Als je je op een bepaalde plek wilt installeren kijk dan eerst of de ijsvogel op dat moment aanwezig is. Is hij in de buurt dan is het verstandig om even te wachten tot hij wegvliegt. Nu kun je ongezien je positie innemen. Als je de ijsvogel verstoort dan kan het een hele tijd duren voordat hij weer terugkomt.

31) Als je een foto maakt, en dan vooral als je dichtbij bent, dan is de kans groot dat de ijsvogel schrikt en wegvliegt. Dit gebeurt als hij het klikken van de camera hoort. Heb geduld. De ijsvogel komt meestal vrij snel terug. Ze wennen vaak snel aan je aanwezigheid en aan het geluid van de camera.

Foto: Ramona Falkenreck

32. Snelheid

Soms zit een ijsvogel letterlijk maar een paar seconden op de ideale tak. Dit betekent dat je snel moet kunnen reageren.

33) Stel al scherp op de tak waarvan je verwacht dat de ijsvogel daar zal landen. Gebruik in de eerste instantie een klein diafragma, dus een hoog F-getal (als je genoeg licht hebt). Bijvoorbeeld F-10. Zo heb je meer bereik en is de kans groter dat de ijsvogel van kop tot staart scherp is.

34) Gebruik bijvoorbeeld de diafragmavoorkeuzestand waarin je alleen de diafragma zelf in hoeft te stellen. De camera past zich verder aan aan de omstandigheden. Zo kun je snel reageren en verklein je de kans dat een foto te donker of overbelicht wordt.

35) Maak continu opnamen met de camera. Blijf scherpstellen en klikken. Zo maak je de meeste kans dat je een mooi moment fotografeert.

36) Houd de camera in de aanslag als de ijsvogel duikt. Kans is groot dat hij op dezelfde tak terugkomt om zijn visje dood te slaan en op te eten.

37. Welke lens voor IJsvogel fotografie?

IJsvogels zijn relatief kleine vogeltjes. Ze zijn nauwelijks groter dan een huismus. Dit maakt het best lastig om ze vullend in beeld te brengen. Het is aan te raden om minimaal een 300 mm lens te gebruiken (meer lengte kan zeker een voordeel zijn). En dan nog moet je behoorlijk dichtbij kunnen komen om de ijsvogel beeldvullend te fotograferen. Ik vertel straks hoe je dat kunt doen.

38) Een andere optie is om iets van de omgeving te laten zien. Dit kan ook zeker mooie foto’s opleveren. Breng de takken in beeld waar de ijsvogel zijn thuis heeft. En ook het water dat zo belangrijk voor hem is om zijn voedsel te vinden. Zo krijgt de kijken een kijkje in de wereld van de ijsvogel.

  39. Camouflage

IJsvogels zijn geen uitgesproken schuwe vogels maar ze zijn wel erg op hun hoede. Omdat ze relatief klein zijn moet je vrij dichtbij komen om een beeldvullende foto te maken. Dat laten ze niet zomaar toe. Daarom is het verstandig om je te camoufleren. Zo kun je dichtbij komen zonder de ijsvogel te verstoren.

40) Camouflage kan op verschillende manieren. Je kan er voor kiezen om te fotograferen vanuit een kijkhut. Dit zal ik later verder behandelen (gratis goede plekken en betaalde hutten voor ijsvogels). In de zomer kun je je verdekt opstellen tussen de beplanting. Of je kunt zelf een schuilplaats in elkaar zetten van aanwezige takken en bladeren.

41) Je kan er ook voor kiezen om een camouflagenet of-doek te kopen. Een camouflagenet kun je ophangen. Bijvoorbeeld tussen twee bomen. Neem een stoeltje mee of zo een handig opvouwbaar krukje. Zo kun je zitten en redelijk comfortabel wachten op de ijsvogel. Het kan immers een hele tijd duren voordat hij zich laat zien. Je kan het camouflagenet ook over jezelf heen gooien. Meestal moet je wel zelf een gat knippen om je lens doorheen te steken.

42) Je kan ook een schuiltent of camouflagetent aanschaffen. Je hebt kleine pop-up tentjes die geschikt zijn voor 1 persoon. Ze zijn licht in gewicht en dus makkelijk mee te nemen. Je kunt ze vaak heel snel opzetten. Klein nadeel is dat je redelijk beperkt bent in je zicht. Maar meestal focus je je toch op een vaste plek of tak als je een ijsvogel wilt fotograferen. Neem ook hier een krukje mee en je kunt de hele dag blijven oefenen met de ijsvogels.

43) Als je een vrij afgezonderde plek hebt gevonden kun je het tentje zelfs laten staan. Dit heeft als groot voordeel dat de ijsvogel er goed aan kan wennen. Hou te allen tijde respect voor de natuur en zorg dat je niet te veel stuk trapt of beschadigt. Verstop het tentje goed zodat andere mensen er niet mee aan de haal gaan.

44) Als je nog een stapje verder wilt gaan dan kun je denken aan een drijvende schuiltent. Deze zijn te koop of je kunt er zelf eentje maken. Dan kun je vanuit het water, en dus het domein van de ijsvogel zelf, foto’s maken.

Foto: Ramona Falkenreck

  45. Winter

De winter is een goede tijd om ijsvogels te fotograferen omdat ze dan vaak minder schuw zijn. Zeker als een deel van het water bevroren is en ze beperkt zijn in hun visplekken.

46) Tijdens een strenge winter kun je ijsvogels heel goed helpen door zelf een (klein) wak voor ze te hakken. Als je ook nog eens een tak boven het wak plaatst is de kans erg groot dat de ijsvogel er dankbaar gebruik van maakt. Zo creëer je goede kansen om foto’s te maken. Omdat ze afhankelijk zijn van schaarse voedselbronnen zijn ze een stuk minder schuw en beter te benaderen.

47) Je kunt ook watertjes zoeken die op een natuurlijke manier open blijven en niet bevriezen. Denk aan vistrappen, sluizen, buizen en waterstroompjes. In de winter is de kans erg groot dat je hier een ijsvogel kan fotograferen.

48) Let bij het benaderen wel heel goed op dat je niet té dichtbij komt. Hou het gedrag goed in de gaten. Zit de ijsvogel een beetje bol en op zijn gemak dan is er niks aan de hand. Maar legt hij zijn veren plat en lijkt hij alert dan is de kans groot dat je te dichtbij bent. Doe langzaam een paar stapjes achteruit en observeer of de ijsvogel weer rustig wordt. Zet altijd het welzijn van de diertjes op de eerste plaats. Het verstoren van een ijsvogel in de winter kost onnodig veel energie en kan letterlijk een verschil maken tussen leven en dood.

49) Help de ijsvogel om iedere dag dat het vriest opnieuw een klein wak uit te hakken. Zo help je de ijsvogel de winter overleven en kun je het volgende jaar weer volop van je gekleurde vriend genieten.

50. Openbare vogelkijkhutten

Er zijn verschillende openbare kijkhutten waar vaak ijsvogels zitten. Hieronder licht ik er een paar toe.

  • Lepelaarsplassen: De lepelaarsplassen is een natuurgebied bij Almere. Het is een waterrijk gebied. Vanuit de observatiehut heb je prima zicht op de plassen. Er staan meerdere takken in en bij het water. Dit is een perfecte plek voor de ijsvogel en hij laat zich dan ook regelmatig zien. Als het erg druk is in de hut dan is de kans kleiner dat hij langskomt. Ga dus het liefst op een rustig tijdstip. Bijvoorbeeld doordeweeks of in de vroege ochtend of avond. Buiten de ijsvogel kun je ook zilverreigers, verschillende soorten eenden en zelfs de zeearend zien.
  • Spookverlaat: Spookverlaat ligt in een mooi poldergebied bij Hazerswoude. Vanuit vogelkijkhut Amalia heb je mooi overzicht over het plasje. Dit is een prima plek om ijsvogels te zien en te fotograferen. Er staan verschillende takken dicht bij de hut. Naast de ijsvogel heb je in de winter hele goede kans op de roerdomp.
  • Starrevaart: Vogelplas Starrevaart ligt bij Leidschendam. Het ligt vlak bij de snelweg A4 maar het is een ware oase voor vogels. Je kunt hier vele soorten zien en het is het hele jaar door een interessante plek. De ijsvogel laat zich vaak zien. Naast de ijsvogel zitten er vele soorten rietvogeltjes en zangvogeltjes. Eenden, sterns en steltlopers kunnen van dichtbij gezien en gefotografeerd worden.
  • Oostvaardersplassen: De Oostvaardersplassen is een heel waterrijk gebied. Het is dan ook niet zo gek dat er veel ijsvogels zitten. Je kunt de ijsvogel tegen komen tijdens een wandeling of je kunt hem zien vanuit een van de vele kijkhutten. Vanuit kijkhut de poelruiter maak je doorgaans de meeste kans om van dichtbij een ijsvogel te zien.
  • Biesbosch: In de Biesbosch broeden ongeveer 40 paar ijsvogels. Het gebied is erg waterrijk en er zijn meerdere manieren om het gebied te ontdekken. Zo kun je met een fluisterboot vanaf het water speuren naar ijsvogels. Je kunt een fijne wandeling maken en er zijn verschillende kijkhutten. Je maakt bijvoorbeeld vanuit kijkhut Maltha een goede kans op de ijsvogel.

51. Vogelkijkhut huren

Als je nog meer kans wilt maken en in alle rust wilt genieten van de ijsvogel, dan kun je er ook voor kiezen om een (privé) vogelkijkhut te huren. Er zijn diverse hutten op verschillende plekken. De eigenaar kan je meestal precies vertellen of er op dat moment een ijsvogel te zien is en wat de beste tijd of periode is. Ook al vergroot je hiermee erg je kans, het blijft altijd een gok en een kwestie van geluk hebben.

52. Tot slot…

IJsvogels fotograferen is ontzettend leuk. Maar het vergt ook nogal wat tijd en doorzettingsvermogen. Op internet staan vele foto’s van ijsvogels die heel dichtbij zitten en haarscherp zijn. Realiseer je dat dit soort foto’s maken veel tijd kost. Begin simpel en wees niet te veeleisend in het begin.

Ga steeds een stapje verder. Zo blijf je jezelf motiveren en uitdagen. Bedenk dat als je ergens zit te wachten op een ijsvogel dat dit uren kan duren. Soms zit hij zo kort op een tak dat je geen foto hebt kunnen maken. En soms laat hij zich de hele dag niet zien en ga je met lege handen naar huis. De belangrijkste tip is: hou vol! En je zal uiteindelijk beloond worden met mooie foto’s. Vergeet vooral ook niet om te genieten van dit vliegende juweeltje…

Ontvang nu gratis het boek de 10 Bouwstenen van Betere Fotografie & Ontdek de Creatieve Lens


Gratis het boek De 10 Bouwstenen van Betere Natuurfotografie  downloaden  >>(klik op de gele tekst).

  • Duidelijke uitleg met inspirerende voorbeeldfoto’s
  • 50+ pagina’s waardevolle tips
  • Incl. E-book “Ontdek de Creatieve Lens”, nr. 1 aanrader (betaalbaar & geen verkoop van apparatuur)
  • Sfeervolle voorbeeldfoto’s van cursisten, met deze lens gemaakt
  • Ontvang gratis persoonlijk aankoopadvies op maat: 100% onafhankelijk

Wil jij je echt goed en snel ontwikkelen?

Volg mijn VIP Begeleidingsprogramma >>. Toegang tot alle Videocursussen met stap-voor-stap-uitleg, unieke Real-time Praktijkvideo’s (100% meekijken met mijn camera), Maandelijkse Inspiratie-opdracht, Maandelijkse Fotofeedback Video’s, deel foto’s met elkaar in de dagelijks actieve Kijk & Zie Community. Nu met extra Videocursussen.

Bekijk ook deze artikelen met tips over Vogelfotografie

Laat onderaan een leuke reactie achter of stel een vraag

Scroll naar beneden. 

  • Vragen over apparatuur? Ik reageer persoonlijk op jouw vraag en ben 100% onafhankelijk als het om apparatuur gaat. Er is geen belang bij wat jij koopt.
  • Geef even wat informatie: je camera en lenzen die je hebt, wat je wil fotograferen en in welke omstandigheden en wat je budget ongeveer is.